โค้งสุดท้าย! ยื่นภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด.94) ก่อน 30 ก.ย. นี้
เมื่อเข้าสู่ช่วงครึ่งหลังของปี ภารกิจสำคัญอย่างหนึ่งสำหรับผู้มีเงินได้บางประเภทคือการเตรียมตัวสำหรับโค้งสุดท้าย! ยื่นภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด.94) ก่อน 30 ก.ย. นี้ ซึ่งเป็นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาสำหรับรอบครึ่งปีภาษี การยื่นแบบดังกล่าวถือเป็นการชำระภาษีล่วงหน้าและเป็นหน้าที่ตามกฎหมายที่ผู้มีเงินได้ตามเกณฑ์ต้องปฏิบัติเพื่อหลีกเลี่ยงบทลงโทษ
สรุปประเด็นสำคัญของการยื่นภาษี ภ.ง.ด.94
- ผู้มีหน้าที่ยื่น: บุคคลธรรมดาที่มีเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(5) ถึง 40(8) ในช่วงวันที่ 1 มกราคม – 30 มิถุนายน ของปีภาษีนั้นๆ รวมกันเกิน 60,000 บาท (สำหรับคนโสด) หรือเกิน 120,000 บาท (สำหรับผู้มีคู่สมรส)
- ประเภทรายได้: ครอบคลุมรายได้จากค่าเช่า, วิชาชีพอิสระ (เช่น แพทย์, วิศวกร, นักบัญชี), รายได้จากการรับเหมา, และรายได้จากธุรกิจหรือการพาณิชย์อื่นๆ ซึ่งรวมถึงกลุ่มอาชีพอิสระ หรือ ฟรีแลนซ์ และผู้ค้าออนไลน์
- กำหนดการยื่น: ต้องยื่นแบบและชำระภาษี (ถ้ามี) ภายในวันที่ 30 กันยายนของทุกปี สำหรับการยื่นแบบกระดาษที่สำนักงานสรรพากรพื้นที่สาขา และขยายเวลาสำหรับการยื่นผ่านช่องทางออนไลน์ออกไปอีก 8 วัน
- วัตถุประสงค์: เพื่อแบ่งเบาภาระภาษีที่ต้องชำระจำนวนมากในครั้งเดียวตอนสิ้นปี และเป็นกลไกให้รัฐสามารถจัดเก็บภาษีได้สม่ำเสมอ ทั้งยังช่วยให้ผู้เสียภาษีสามารถวางแผนการเงินและภาษีได้ดียิ่งขึ้น
การยื่นภาษีครึ่งปี หรือ ภ.ง.ด.94 เป็นการแสดงรายการเงินได้ที่เกิดขึ้นในช่วง 6 เดือนแรกของปีภาษี (1 มกราคม ถึง 30 มิถุนายน) ซึ่งแตกต่างจาก ภ.ง.ด.90/91 ที่เป็นการสรุปรายได้ตลอดทั้งปี การดำเนินการนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับผู้ประกอบอาชีพอิสระและผู้ที่มีรายได้นอกเหนือจากเงินเดือนประจำ เนื่องจากเป็นกลุ่มที่ไม่มีนายจ้างหักภาษี ณ ที่จ่ายเป็นรายเดือน การยื่น ภ.ง.ด.94 จึงเปรียบเสมือนการทยอยชำระภาษีล่วงหน้า ช่วยลดภาระทางการเงินที่อาจเกิดขึ้นเมื่อต้องชำระภาษีจำนวนมากในคราวเดียวเมื่อถึงกำหนดยื่นภาษีประจำปี
ทำความเข้าใจ ภ.ง.ด.94 คืออะไร?
ภ.ง.ด.94 คือชื่อย่อของแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาครึ่งปี ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการบริหารจัดการภาษีสำหรับบุคคลที่มีรายได้บางประเภทตามที่ประมวลรัษฎากรกำหนด การทำความเข้าใจในรายละเอียดจะช่วยให้ผู้เสียภาษีสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างถูกต้องและครบถ้วน
คำจำกัดความและวัตถุประสงค์
ตามประมวลรัษฎากร ภ.ง.ด.94 เป็นแบบที่ใช้สำหรับผู้มีเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(5), 40(6), 40(7), และ 40(8) ที่เกิดขึ้นระหว่างวันที่ 1 มกราคม ถึง 30 มิถุนายนของปีภาษี โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อเป็นการชำระภาษีล่วงหน้า (Pre-payment) สำหรับรายได้ที่เกิดขึ้นแล้วในครึ่งปีแรก กลไกนี้ถูกออกแบบมาเพื่อช่วยกระจายภาระภาษีของผู้เสียภาษีไม่ให้หนักจนเกินไปในช่วงปลายปี และยังเป็นประโยชน์ต่อภาครัฐในการมีกระแสเงินสดจากภาษีเข้ามาในระบบอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งปี
การยื่น ภ.ง.ด.94 ไม่ใช่การเสียภาษีซ้ำซ้อน แต่เป็น “การชำระล่วงหน้า” ซึ่งภาษีที่จ่ายไปในรอบครึ่งปีนี้ สามารถนำไปเครดิตหรือหักออกจากยอดภาษีที่ต้องชำระทั้งหมดเมื่อคำนวณภาษีสิ้นปีด้วยแบบ ภ.ง.ด.90 ได้
ความแตกต่างระหว่าง ภ.ง.ด.94 และ ภ.ง.ด.90
แม้ทั้งสองจะเป็นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา แต่ก็มีความแตกต่างที่สำคัญหลายประการ:
- ช่วงเวลาของรายได้: ภ.ง.ด.94 ใช้สำหรับรายได้ 6 เดือนแรก (1 ม.ค. – 30 มิ.ย.) ในขณะที่ ภ.ง.ด.90 ใช้สำหรับสรุปรายได้ตลอดทั้งปี (1 ม.ค. – 31 ธ.ค.)
- ประเภทเงินได้: ภ.ง.ด.94 เฉพาะเจาะจงสำหรับเงินได้ประเภท 40(5) – 40(8) เท่านั้น ส่วน ภ.ง.ด.90 ครอบคลุมเงินได้ทุกประเภท (40(1) – 40(8))
- กำหนดการยื่นแบบ: ภ.ง.ด.94 ยื่นภายในวันที่ 30 กันยายนของปีนั้นๆ ส่วน ภ.ง.ด.90 ยื่นภายในวันที่ 31 มีนาคมของปีถัดไป
- ค่าลดหย่อน: ในการคำนวณภาษีสำหรับ ภ.ง.ด.94 ค่าลดหย่อนบางรายการ เช่น ค่าลดหย่อนส่วนตัว, คู่สมรส, บุตร จะถูกนำมาหักได้เพียงครึ่งหนึ่งของสิทธิ์ทั้งปี แต่ค่าลดหย่อนประเภทกระตุ้นเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นจริงในครึ่งปีแรก (เช่น เบี้ยประกัน, เงินบริจาค) สามารถนำมาใช้ได้เต็มจำนวนที่จ่ายจริง
ใครบ้างที่มีหน้าที่ต้องยื่น ภ.ง.ด.94?
ไม่ใช่ทุกคนที่มีรายได้จะต้องยื่น ภ.ง.ด.94 แต่จะจำกัดเฉพาะกลุ่มบุคคลที่มีเงินได้ตามประเภทและถึงเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดไว้ในช่วงครึ่งปีแรก
เกณฑ์เงินได้พึงประเมินที่เข้าข่าย
ผู้มีหน้าที่ยื่นแบบ ภ.ง.ด.94 จะต้องมีเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(5) ถึง 40(8) ที่เกิดขึ้นในช่วง 1 มกราคม – 30 มิถุนายน รวมกันแล้วมีจำนวนเกินเกณฑ์ดังต่อไปนี้:
- กรณีเป็นบุคคลโสด: มีเงินได้รวมกันเกิน 60,000 บาท
- กรณีมีคู่สมรส (และยื่นภาษีรวมกัน): มีเงินได้รวมกันเกิน 120,000 บาท
หากรายได้ในครึ่งปีแรกไม่ถึงเกณฑ์ดังกล่าว ก็ไม่จำเป็นต้องยื่นแบบ ภ.ง.ด.94 แต่ยังคงมีหน้าที่ต้องนำรายได้ทั้งหมดไปรวมคำนวณและยื่นแบบ ภ.ง.ด.90 ตอนสิ้นปีตามปกติ
เจาะลึกเงินได้พึงประเมินประเภทที่ 5 ถึง 8 (มาตรา 40(5) – 40(8))
เงินได้ 4 ประเภทนี้เป็นหัวใจสำคัญของการยื่น ภ.ง.ด.94 ซึ่งส่วนใหญ่เป็นรายได้ที่ไม่ได้มาจากสัญญาจ้างงานประจำ:
- มาตรา 40(5) – เงินได้จากการให้เช่าทรัพย์สิน: รวมถึงค่าเช่าบ้าน, คอนโด, ที่ดิน, อาคาร, ยานพาหนะ หรือทรัพย์สินอื่นๆ และยังรวมถึงเงินได้จากการผิดสัญญาเช่าซื้อหรือสัญญาซื้อขายเงินผ่อน
- มาตรา 40(6) – เงินได้จากวิชาชีพอิสระ: ประกอบด้วย 6 สาขาวิชาชีพหลัก ได้แก่ การประกอบโรคศิลปะ (แพทย์, ทันตแพทย์), นักกฎหมาย, วิศวกร, สถาปนิก, นักบัญชี, และช่างประณีตศิลป์
- มาตรา 40(7) – เงินได้จากการรับเหมา: คือเงินได้จากการรับเหมาที่ผู้รับเหมาต้องลงทุนจัดหาสัมภาระในส่วนสำคัญนอกเหนือจากเครื่องมือ เช่น การรับเหมาก่อสร้าง
- มาตรา 40(8) – เงินได้นอกเหนือจากที่ระบุไว้: เป็นกลุ่มรายได้ที่กว้างที่สุด ครอบคลุมเงินได้จากการทำธุรกิจ, การพาณิชย์, การเกษตร, การอุตสาหกรรม และอื่นๆ ที่ไม่เข้าข่ายประเภท 40(1) – 40(7) ตัวอย่างที่พบบ่อยในปัจจุบันคือ:
- รายได้ของกลุ่มภาษีฟรีแลนซ์ เช่น นักเขียน, โปรแกรมเมอร์, กราฟิกดีไซเนอร์, นักแปล
- รายได้จากการขายของออนไลน์, E-commerce
- รายได้จากนักแสดงสาธารณะ, นักร้อง, นักดนตรี
- รายได้จากส่วนแบ่งกำไร (สำหรับห้างหุ้นส่วนสามัญหรือคณะบุคคลที่ไม่ใช่นิติบุคคล)
วิธีคำนวณภาษี ภ.ง.ด.94 ฉบับสมบูรณ์
การคำนวณภาษีสำหรับ ภ.ง.ด.94 มีขั้นตอนที่ชัดเจน ซึ่งหากทำความเข้าใจอย่างเป็นระบบ จะช่วยลดความผิดพลาดและทำให้เห็นภาพรวมของภาระภาษีที่ต้องชำระได้
ขั้นตอนการคำนวณ: จากรายได้สู่ภาษีที่ต้องชำระ
สูตรพื้นฐานในการคำนวณคือ: (เงินได้พึงประเมิน – ค่าใช้จ่าย – ค่าลดหย่อน) = เงินได้สุทธิ จากนั้นนำเงินได้สุทธิไปคำนวณภาษีตามอัตราก้าวหน้า
- รวมเงินได้พึงประเมิน: นำรายได้ประเภท 40(5) – 40(8) ที่เกิดขึ้นทั้งหมดในช่วง 1 ม.ค. – 30 มิ.ย. มารวมกัน
- หักค่าใช้จ่าย: เลือกหักได้ 2 วิธี คือ (ก) หักตามจริง (ต้องมีเอกสารหลักฐานครบถ้วน) หรือ (ข) หักแบบเหมาตามอัตราที่กฎหมายกำหนดสำหรับเงินได้แต่ละประเภท
- หักค่าลดหย่อน: นำค่าลดหย่อนต่างๆ มาหักออกจากเงินได้หลังหักค่าใช้จ่ายแล้ว โดยค่าลดหย่อนส่วนตัว, คู่สมรส, บุตร และบิดามารดา จะใช้สิทธิ์ได้ “ครึ่งหนึ่ง” ของสิทธิ์ทั้งปี ส่วนค่าลดหย่อนประเภทการลงทุนและการบริจาคที่เกิดขึ้นจริงในครึ่งปีแรก สามารถใช้ได้เต็มจำนวน
- คำนวณภาษีจากเงินได้สุทธิ: นำเงินได้สุทธิที่ได้จากขั้นตอนที่ 3 ไปคำนวณภาษีตามอัตราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาแบบขั้นบันได (อัตรา 5% – 35%)
- หักภาษีที่ถูกหัก ณ ที่จ่าย: หากมีรายได้ใดที่ถูกหักภาษี ณ ที่จ่ายไว้แล้วในช่วงครึ่งปีแรก ให้นำยอดภาษีนั้นมาหักออกจากยอดภาษีที่คำนวณได้ในขั้นตอนที่ 4
- ยอดภาษีที่ต้องชำระ: ผลลัพธ์สุดท้ายคือยอดภาษีที่ต้องชำระสำหรับรอบครึ่งปีนี้
ตัวอย่างการคำนวณสำหรับฟรีแลนซ์
นาย ก. เป็นโปรแกรมเมอร์ฟรีแลนซ์ (โสด) มีรายได้ในช่วง 1 ม.ค. – 30 มิ.ย. 2568 รวม 500,000 บาท (ถือเป็นเงินได้ประเภท 40(8)) ถูกหักภาษี ณ ที่จ่ายไว้ 3% เป็นเงิน 15,000 บาท และไม่มีค่าลดหย่อนอื่น
- เงินได้พึงประเมิน: 500,000 บาท
- หักค่าใช้จ่าย (เลือกหักเหมา 60% สำหรับ 40(8) แต่สูงสุดไม่เกิน 600,000 บาท): 500,000 x 60% = 300,000 บาท (แต่เนื่องจากเป็นการคำนวณครึ่งปี สิทธิหักเหมานี้มักถูกพิจารณาตามสัดส่วน) สมมติว่าในระบบยื่นออนไลน์ให้ใช้สิทธิหักเหมาได้ตามปกติ (หมายเหตุ: ระบบของกรมสรรพากรจะคำนวณเพดานให้โดยอัตโนมัติ)
- สมมติว่าเพื่อความถูกต้อง จะคำนวณแบบเต็มปีก่อนแล้วหารสอง: (500,000 x 2) = 1,000,000 บาท (ประมาณการรายได้ทั้งปี) -> หักเหมา 60% = 600,000 บาท -> เงินได้หลังหักค่าใช้จ่ายทั้งปี = 400,000 บาท
- เงินได้หลังหักค่าใช้จ่าย (คำนวณสำหรับครึ่งปี): 500,000 – 300,000 = 200,000 บาท
- หักค่าลดหย่อนส่วนตัว (ครึ่งหนึ่ง): 60,000 / 2 = 30,000 บาท
- เงินได้สุทธิ: 200,000 – 30,000 = 170,000 บาท
- คำนวณภาษีตามอัตราก้าวหน้า:
- 150,000 บาทแรก ได้รับการยกเว้น (0%) = 0 บาท
- ส่วนที่เกิน 150,000 บาท คือ 20,000 บาท (170,000 – 150,000) x 5% = 1,000 บาท
- ภาษีที่คำนวณได้: 1,000 บาท
- หักภาษี ณ ที่จ่ายที่ถูกหักไว้: 1,000 – 15,000 = -14,000 บาท
- สรุป: นาย ก. ไม่ต้องชำระภาษีเพิ่มเติมในรอบ ภ.ง.ด.94 และมีสิทธิ์ขอคืนภาษีที่ถูกหักเกินไว้ 14,000 บาทได้เมื่อยื่น ภ.ง.ด.90 ตอนสิ้นปี
ตารางสรุปค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อนสำหรับ ภ.ง.ด.94
เพื่อให้เห็นภาพรวมของการหักค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อนที่เกี่ยวข้องกับการยื่น ภ.ง.ด.94 ได้ชัดเจนขึ้น สามารถสรุปข้อมูลสำคัญได้ดังตารางต่อไปนี้
| รายการ | รายละเอียด | จำนวนเงิน (สำหรับ ภ.ง.ด.94) |
|---|---|---|
| ค่าใช้จ่าย 40(5) ค่าเช่า | หักเหมา 30% (สำหรับค่าเช่าบ้าน/อาคาร) หรือตามจริง | 30% ของรายได้ (หรือตามจริง) |
| ค่าใช้จ่าย 40(6) วิชาชีพอิสระ | หักเหมา 30% (ยกเว้นแพทย์ 60%) หรือตามจริง | 30% หรือ 60% (หรือตามจริง) |
| ค่าใช้จ่าย 40(7) รับเหมา | หักเหมา 60% หรือตามจริง | 60% ของรายได้ (หรือตามจริง) |
| ค่าใช้จ่าย 40(8) อื่นๆ | หักเหมา 60% (สำหรับธุรกิจส่วนใหญ่) หรือตามจริง | 60% ของรายได้ (หรือตามจริง) |
| ค่าลดหย่อนส่วนตัว | สิทธิเต็มปี 60,000 บาท | 30,000 บาท (ครึ่งหนึ่ง) |
| ค่าลดหย่อนคู่สมรส (ไม่มีเงินได้) | สิทธิเต็มปี 60,000 บาท | 30,000 บาท (ครึ่งหนึ่ง) |
| ค่าลดหย่อนบุตร | สิทธิเต็มปีคนละ 30,000 บาท | 15,000 บาท ต่อคน (ครึ่งหนึ่ง) |
| เบี้ยประกันชีวิต / สุขภาพ | ตามที่จ่ายจริงใน 6 เดือนแรก | ตามจริง (ไม่เกินเพดานที่กำหนด) |
| เงินบริจาค | ตามที่จ่ายจริงใน 6 เดือนแรก | ตามจริง (ไม่เกินเพดานที่กำหนด) |
ขั้นตอนการยื่นภาษี ภ.ง.ด.94 ออนไลน์
การยื่นภาษีผ่านช่องทางออนไลน์ของกรมสรรพากร (E-filing) เป็นวิธีที่สะดวก รวดเร็ว และยังได้รับสิทธิ์ขยายเวลาในการยื่นออกไปอีก 8 วัน นับจากวันสิ้นสุดกำหนดการปกติ
การเตรียมเอกสารและข้อมูล
ก่อนเริ่มกระบวนการยื่นแบบ ควรเตรียมข้อมูลต่อไปนี้ให้พร้อม:
- ข้อมูลรายได้: สรุปยอดรายได้ประเภท 40(5) – 40(8) ตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. – 30 มิ.ย.
- เอกสารหักภาษี ณ ที่จ่าย (50 ทวิ): รวบรวมเอกสารทั้งหมดที่ได้รับจากผู้ว่าจ้าง เพื่อใช้กรอกยอดภาษีที่ถูกหักไว้
- เอกสารประกอบค่าลดหย่อน: เช่น ใบเสร็จเบี้ยประกัน, ใบอนุโมทนาบัตร สำหรับรายการที่จ่ายจริงในช่วงครึ่งปีแรก
- ข้อมูลส่วนตัว: เลขประจำตัวผู้เสียภาษีอากร (เลขบัตรประชาชน), ที่อยู่, และข้อมูลอื่นๆ
ขั้นตอนการยื่นแบบผ่านเว็บไซต์กรมสรรพากร
- เข้าสู่ระบบ: ไปที่เว็บไซต์ของกรมสรรพากร และเข้าสู่ระบบ E-filing ด้วยชื่อผู้ใช้และรหัสผ่าน หากยังไม่มีบัญชี สามารถลงทะเบียนได้ทันที
- เลือกแบบ ภ.ง.ด.94: หลังจากเข้าสู่ระบบแล้ว ให้เลือกเมนู “ยื่นแบบ” และเลือก “ภ.ง.ด.94 ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา (ครึ่งปี)”
- กรอกข้อมูลผู้เสียภาษี: ระบบจะแสดงข้อมูลส่วนตัว ให้ตรวจสอบความถูกต้องและกรอกข้อมูลที่ยังขาดหายไป จากนั้นระบุสถานะ (โสด/สมรส)
- บันทึกเงินได้: กรอกยอดรายได้ในแต่ละประเภท (40(5) – 40(8)) ตามที่สรุปไว้ ระบบจะคำนวณค่าใช้จ่ายแบบเหมาให้โดยอัตโนมัติ หรือสามารถเลือกกรอกค่าใช้จ่ายตามจริงได้
- บันทึกค่าลดหย่อน: