ส่องงบประมาณ 2569 กระทรวงไหนได้งบเยอะสุด?

การจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปีถือเป็นเครื่องมือสำคัญที่สะท้อนทิศทางนโยบายและลำดับความสำคัญของรัฐบาลในการบริหารประเทศ สำหรับปีงบประมาณ 2569 ได้มีการเปิดเผยกรอบวงเงินเบื้องต้น ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการจัดสรรทรัพยากรไปยังหน่วยงานต่างๆ เพื่อขับเคลื่อนภารกิจตามยุทธศาสตร์ชาติ

ภาพรวมงบประมาณปี 2569 ที่น่าจับตา

• งบกลางยังครองอันดับหนึ่ง: แม้จะมีการปรับลดลงจากปีก่อนหน้า งบกลางยังคงเป็นงบประมาณส่วนที่ใหญ่ที่สุด สะท้อนถึงความจำเป็นในการสำรองงบไว้สำหรับกรณีฉุกเฉินและภารกิจพิเศษระดับประเทศ
• กระทรวงการคลังนำโด่ง: ในกลุ่มกระทรวง กระทรวงการคลังได้รับการจัดสรรงบประมาณสูงสุด เพื่อใช้ในการบริหารจัดการหนี้สาธารณะ สนับสนุนสถาบันการเงินของรัฐ และดำเนินนโยบายการคลังต่างๆ
• การศึกษาและมหาดไทยยังคงมีความสำคัญ: กระทรวงศึกษาธิการและกระทรวงมหาดไทยยังคงติดอันดับต้นๆ ของการจัดสรรงบประมาณ ตอกย้ำความสำคัญของการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และความมั่นคงภายในประเทศ
• ภาพรวมวงเงินขยายตัว: กรอบวงเงินงบประมาณรวมที่ 3.78 ล้านล้านบาท แสดงให้เห็นถึงการวางแผนรายจ่ายที่เพิ่มขึ้นเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจและสนับสนุนโครงการพัฒนาต่างๆ ของภาครัฐ
• การปรับเปลี่ยนงบประมาณ: งบประมาณของบางหน่วยงานมีการปรับลดในชั้นการพิจารณา เพื่อโยกย้ายไปสนับสนุนภารกิจที่มีความจำเป็นเร่งด่วนกว่า สะท้อนความยืดหยุ่นของกระบวนการจัดทำงบประมาณ

บทความนี้จะพาไปเจาะลึกรายละเอียด เพื่อตอบคำถามว่าในการส่องงบประมาณ 2569 กระทรวงไหนได้งบเยอะสุด? งบประมาณแผ่นดินคือแผนการใช้จ่ายเงินของประเทศที่ผ่านการอนุมัติจากฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติ ซึ่งจะกำหนดว่าหน่วยงานภาครัฐแต่ละแห่งจะได้รับเงินทุนเท่าใดเพื่อนำไปดำเนินงานตามภารกิจที่ได้รับมอบหมาย ไม่ว่าจะเป็นการให้บริการสาธารณะ การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐาน การพัฒนาสังคม หรือการรักษาความมั่นคง การจัดสรรงบประมาณจึงเป็นภาพสะท้อนที่ชัดเจนที่สุดของลำดับความสำคัญเชิงนโยบายของรัฐบาลในแต่ละปี สำหรับปีงบประมาณ พ.ศ. 2569 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบกรอบวงเงินงบประมาณรายจ่ายรวมทั้งสิ้นประมาณ 3.78 ล้านล้านบาท ซึ่งตัวเลขนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการพิจารณาในชั้นรัฐสภาต่อไป

ความสำคัญของงบประมาณแผ่นดินต่อทิศทางประเทศ

งบประมาณแผ่นดินมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อทุกภาคส่วนในสังคม เนื่องจากเป็นปัจจัยหลักที่กำหนดทิศทางการพัฒนาประเทศในระยะสั้นและระยะยาว การจัดสรรงบประมาณส่งผลโดยตรงต่อคุณภาพชีวิตของประชาชน ผ่านการลงทุนในบริการสาธารณะ เช่น การศึกษา สาธารณสุข และสวัสดิการสังคม นอกจากนี้ งบประมาณยังเป็นเครื่องมือในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ ผ่านการลงทุนในโครงการโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ การส่งเสริมภาคธุรกิจ และการสร้างงาน ซึ่งทั้งหมดนี้ล้วนส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของประชาชน นักลงทุน และผู้ประกอบการ การทำความเข้าใจโครงสร้างงบประมาณจึงช่วยให้ประชาชนสามารถติดตามและตรวจสอบการดำเนินงานของภาครัฐได้ว่าสอดคล้องกับความต้องการของประเทศและเกิดประโยชน์สูงสุดหรือไม่

กระบวนการจัดทำงบประมาณเริ่มต้นจากการที่หน่วยงานราชการต่างๆ จัดทำคำของบประมาณเสนอต่อสำนักงบประมาณ จากนั้นจะมีการรวบรวมและพิจารณาในระดับคณะรัฐมนตรีเพื่อกำหนดเป็นร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี ก่อนจะเสนอให้สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภาให้ความเห็นชอบตามลำดับ ข้อมูลการจัดสรรงบประมาณปี 2569 ที่เปิดเผยออกมานี้จึงเป็นกรอบเบื้องต้นที่ผ่านการพิจารณาจากฝ่ายบริหาร ซึ่งจะยังคงมีการอภิปรายและปรับแก้ในชั้นรัฐสภาต่อไป

เปิดกรอบวงเงินงบประมาณประจำปี 2569

สำหรับปีงบประมาณ 2569 รัฐบาลได้กำหนดกรอบวงเงินรายจ่ายไว้ที่ประมาณ 3.78 ล้านล้านบาท ซึ่งเป็นจำนวนที่เพิ่มขึ้นจากปีก่อนหน้า เพื่อรองรับการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจและการดำเนินนโยบายสำคัญต่างๆ ของรัฐบาล วงเงินดังกล่าวจะถูกจัดสรรไปยังหน่วยงานต่างๆ ทั้งในรูปแบบของงบประมาณรายกระทรวง และงบประมาณรายจ่ายงบกลาง ซึ่งเป็นรายการที่มีความสำคัญและมีลักษณะพิเศษ

งบประมาณรายจ่ายประจำปี 2569 วงเงิน 3.78 ล้านล้านบาท ถือเป็นแผนการคลังที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีมา สะท้อนความพยายามของรัฐบาลในการกระตุ้นเศรษฐกิจและลงทุนในโครงการพัฒนาเพื่อยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ

งบกลาง: งบประมาณสูงสุดที่ไม่ได้สังกัดกระทรวง

เมื่อพิจารณาการจัดสรรงบประมาณในภาพรวม หน่วยงานที่ได้รับงบประมาณสูงสุดไม่ใช่กระทรวงใดกระทรวงหนึ่ง แต่เป็น “งบกลาง” ซึ่งได้รับการจัดสรรสูงถึง 632,968 ล้านบาท งบกลางคือเงินสำรองของรัฐบาลที่ตั้งไว้สำหรับรายจ่ายที่ไม่สามารถคาดการณ์ได้ล่วงหน้า หรือเป็นรายจ่ายตามข้อผูกพันที่ต้องจ่าย เช่น เงินบำเหน็จบำนาญข้าราชการ เงินช่วยเหลือภัยพิบัติ หรือเงินสำรองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินและจำเป็น

แม้ว่างบกลางปี 2569 จะมีจำนวนลดลงจากปี 2568 ถึง 209,032 ล้านบาท แต่ก็ยังคงเป็นสัดส่วนงบประมาณที่สูงที่สุด การปรับลดลงอาจสะท้อนถึงสถานการณ์ฉุกเฉินต่างๆ ที่คลี่คลายลง เช่น สถานการณ์การระบาดของโรคโควิด-19 ที่ลดความรุนแรงลง ทำให้ความจำเป็นในการตั้งงบประมาณเพื่อรับมือเหตุการณ์เฉพาะหน้าลดลงตามไปด้วย อย่างไรก็ตาม การมีงบกลางในระดับสูงยังคงมีความจำเป็นเพื่อสร้างความยืดหยุ่นทางการคลังให้แก่รัฐบาลในการบริหารจัดการสถานการณ์ที่ไม่คาดฝัน

ส่องงบประมาณ 2569 กระทรวงไหนได้งบเยอะสุด?: จัดอันดับ 9 กระทรวง

หากไม่นับรวมงบกลาง การจัดสรรงบประมาณจะมุ่งเน้นไปที่กระทรวงต่างๆ ตามภารกิจและความสำคัญเชิงนโยบาย จากข้อมูลล่าสุด 9 กระทรวงที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณสูงสุดสำหรับปี 2569 สะท้อนให้เห็นถึงลำดับความสำคัญของรัฐบาลที่ครอบคลุมทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคง

เจาะลึกนัยสำคัญของงบประมาณในแต่ละกระทรวงชั้นนำ

การจัดลำดับงบประมาณเป็นเพียงภาพรวมเบื้องต้น การทำความเข้าใจภารกิจและนัยสำคัญของงบประมาณในแต่ละกระทรวงจะช่วยให้เห็นภาพทิศทางการพัฒนาประเทศได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

กระทรวงการคลัง: กลไกขับเคลื่อนเศรษฐกิจและเสถียรภาพการคลัง

การที่กระทรวงการคลังได้รับงบประมาณสูงสุดที่ 397,856 ล้านบาท ไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจ เนื่องจากกระทรวงการคลังมีภารกิจสำคัญในการบริหารจัดการรายรับและรายจ่ายของแผ่นดิน งบประมาณส่วนใหญ่ของกระทรวงนี้มักถูกใช้ไปกับการชำระคืนต้นเงินกู้และดอกเบี้ยของหนี้สาธารณะ ซึ่งเป็นภาระผูกพันที่รัฐบาลต้องจ่าย นอกจากนี้ยังมีงบประมาณสำหรับอุดหนุนสถาบันการเงินเฉพาะกิจของรัฐ เพื่อให้สามารถปล่อยสินเชื่อตามนโยบายรัฐบาล และใช้ในการดำเนินงานของหน่วยงานในสังกัด เช่น กรมสรรพากร กรมศุลกากร และกรมธนารักษ์ ซึ่งทำหน้าที่จัดเก็บรายได้ให้ประเทศ

กระทรวงศึกษาธิการ: ลงทุนเพื่ออนาคตของชาติ

กระทรวงศึกษาธิการครองอันดับสองด้วยงบประมาณ 355,108 ล้านบาท และเป็นการเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญถึง 14,333 ล้านบาท ซึ่งมากที่สุดในบรรดากระทรวงทั้งหมด การลงทุนด้านการศึกษามีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในระยะยาว งบประมาณส่วนนี้จะถูกนำไปใช้ในการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน สนับสนุนเงินอุดหนุนรายหัวนักเรียน พัฒนาคุณภาพครูและบุคลากรทางการศึกษา รวมถึงการปรับปรุงหลักสูตรและสื่อการเรียนการสอนให้ทันสมัย การเพิ่มขึ้นของงบประมาณสะท้อนให้เห็นว่ารัฐบาลให้ความสำคัญกับการสร้างรากฐานที่แข็งแกร่งให้กับคนรุ่นใหม่

กระทรวงมหาดไทย: ดูแลความสงบเรียบร้อยและพัฒนาท้องถิ่น

ด้วยงบประมาณ 301,265 ล้านบาท กระทรวงมหาดไทยมีบทบาทสำคัญในการบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่ประชาชนทั่วประเทศ งบประมาณส่วนใหญ่จะถูกจัดสรรไปยังกรมการปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อเป็นเงินอุดหนุนให้กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) เช่น เทศบาลและ อบต. นำไปใช้พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและบริการสาธารณะในพื้นที่ นอกจากนี้ยังมีงบประมาณสำหรับดูแลความสงบเรียบร้อยภายในประเทศผ่านหน่วยงานอย่างกรมการปกครองและสำนักงานตำรวจแห่งชาติ (ในโครงสร้างเดิมก่อนการปฏิรูป) งบประมาณของกระทรวงมหาดไทยจึงเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวันของประชาชนโดยตรง

ความมั่นคงและโครงสร้างพื้นฐาน: กลาโหมและคมนาคม

กระทรวงกลาโหม (204,434 ล้านบาท) และกระทรวงคมนาคม (200,756 ล้านบาท) อยู่ในอันดับที่สี่และห้าตามลำดับ งบประมาณของกระทรวงกลาโหมถูกใช้ไปกับภารกิจด้านการป้องกันประเทศ การพัฒนากำลังพลและยุทโธปกรณ์ ขณะที่งบประมาณของกระทรวงคมนาคมมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ โดยจะถูกนำไปลงทุนในโครงการเมกะโปรเจกต์ต่างๆ เช่น การขยายโครงข่ายรถไฟฟ้า การสร้างถนนและทางหลวง และการพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะ เพื่ออำนวยความสะดวกในการเดินทางและลดต้นทุนโลจิสติกส์ของประเทศ

สาธารณสุขและ อว.: สุขภาพและนวัตกรรมเพื่ออนาคต

กระทรวงสาธารณสุขได้รับงบประมาณ 177,639 ล้านบาท เพื่อใช้ในการพัฒนาระบบบริการสุขภาพของประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (บัตรทอง) ซึ่งเป็นงบประมาณก้อนใหญ่ที่สุดของกระทรวง ส่วนกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ได้รับ 140,300 ล้านบาท เพื่อสนับสนุนการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยและการทำวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้และนวัตกรรมใหม่ๆ ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการพัฒนาประเทศในระยะยาว

เกษตรและสหกรณ์ และ แรงงาน: รากฐานเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (130,111 ล้านบาท) มีบทบาทในการดูแลเกษตรกรซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่ของประเทศ งบประมาณจะถูกใช้ในโครงการพัฒนาแหล่งน้ำ การส่งเสริมการเกษตร และการช่วยเหลือเกษตรกรที่ประสบภัยพิบัติ ในขณะที่กระทรวงแรงงาน (68,069 ล้านบาท) เน้นการพัฒนาฝีมือแรงงาน การคุ้มครองสิทธิแรงงาน และการบริหารจัดการกองทุนประกันสังคม เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของแรงงานในระบบ

กระบวนการจัดสรรงบประมาณและความเปลี่ยนแปลงระหว่างทาง

ตัวเลขงบประมาณที่เปิดเผยในเบื้องต้นยังไม่ใช่ข้อสรุปสุดท้าย กระบวนการพิจารณางบประมาณในชั้นคณะกรรมาธิการวิสามัญของสภาผู้แทนราษฎรจะมีการตรวจสอบและปรับแก้รายละเอียดอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งอาจนำไปสู่การปรับลดหรือโยกย้ายงบประมาณระหว่างหน่วยงานได้ ตัวอย่างเช่น มีรายงานว่าในขั้นตอนการพิจารณางบประมาณที่ผ่านมา กระทรวงมหาดไทยเคยถูกปรับลดงบประมาณลงประมาณ 2,140 ล้านบาท และงบประมาณส่วนนั้นถูกนำไปเพิ่มให้กับหน่วยงานอื่นที่มีความจำเป็นมากกว่า

ปรากฏการณ์นี้สะท้อนให้เห็นถึงกลไกการตรวจสอบและถ่วงดุลของฝ่ายนิติบัญญัติ ซึ่งทำหน้าที่เป็นตัวแทนของประชาชนในการพิจารณาความเหมาะสมของการใช้จ่ายเงินภาษี การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในขั้นตอนนี้มักเป็นผลมาจากการอภิปรายถึงความคุ้มค่าและความจำเป็นของโครงการต่างๆ ที่แต่ละกระทรวงเสนอมา

บทสรุปและทิศทางเศรษฐกิจไทยจากภาพสะท้อนของงบประมาณ 2569

การจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปี 2569 ภายใต้กรอบวงเงิน 3.78 ล้านล้านบาท ได้ให้ภาพที่ชัดเจนเกี่ยวกับลำดับความสำคัญของรัฐบาล โดยงบกลางยังคงมีความสำคัญสูงสุดสำหรับภารกิจฉุกเฉิน ขณะที่กระทรวงการคลัง กระทรวงศึกษาธิการ และกระทรวงมหาดไทย เป็นสามกระทรวงหลักที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณมากที่สุดตามลำดับ สะท้อนการให้ความสำคัญกับการบริหารเศรษฐกิจมหภาค การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ และการดูแลความมั่นคงภายในประเทศควบคู่ไปกับการพัฒนาท้องถิ่น

งบประมาณที่เพิ่มขึ้นในกระทรวงสำคัญหลายแห่ง เช่น คมนาคม สาธารณสุข และ อว. ยังบ่งชี้ถึงความพยายามในการลงทุนเพื่ออนาคต ทั้งในด้านโครงสร้างพื้นฐาน ระบบสุขภาพ และนวัตกรรม ซึ่งล้วนเป็นปัจจัยสำคัญในการยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ อย่างไรก็ตาม งบประมาณเป็นเพียงแผนการใช้จ่าย ความสำเร็จจะขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพและความโปร่งใสในการนำงบประมาณไปปฏิบัติให้เกิดผลเป็นรูปธรรม ดังนั้น การติดตามและตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดินจึงเป็นหน้าที่สำคัญของทุกภาคส่วนในสังคม เพื่อให้มั่นใจว่าเงินภาษีของประชาชนถูกใช้อย่างคุ้มค่าและนำไปสู่การพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน