PDPA คืออะไร? สรุปเข้าใจง่ายใน 5 นาที

ในยุคที่ข้อมูลกลายเป็นสินทรัพย์ที่มีค่ามหาศาล การทำความเข้าใจว่า PDPA คืออะไร? สรุปเข้าใจง่ายใน 5 นาที จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกคน พระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 หรือ PDPA (Personal Data Protection Act) คือกฎหมายที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อกำหนดกรอบการทำงานที่ชัดเจนให้แก่องค์กรต่าง ๆ ในการเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของประชาชนชาวไทย กฎหมายฉบับนี้มีผลบังคับใช้อย่างเต็มรูปแบบเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 2565 โดยมีเป้าหมายหลักเพื่อยกระดับการคุ้มครองสิทธิความเป็นส่วนตัว ป้องกันการนำข้อมูลไปใช้ในทางที่ผิด และสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ประชาชนในการทำธุรกรรมและใช้บริการดิจิทัลต่าง ๆ

ประเด็นสำคัญเกี่ยวกับ PDPA

• คำนิยามและการคุ้มครอง: PDPA ให้ความคุ้มครอง “ข้อมูลส่วนบุคคล” ซึ่งหมายถึงข้อมูลใด ๆ ที่สามารถใช้ระบุตัวตนของบุคคลธรรมดาคนหนึ่งได้ ไม่ว่าจะเป็นทางตรงหรือทางอ้อม
• สิทธิของเจ้าของข้อมูล: กฎหมายนี้มอบสิทธิให้แก่บุคคลในการควบคุมข้อมูลของตนเอง เช่น สิทธิในการเข้าถึง แก้ไข ลบ หรือคัดค้านการประมวลผลข้อมูล
• หน้าที่ขององค์กร: องค์กรที่เก็บรวบรวมข้อมูล (ผู้ควบคุมข้อมูล) มีหน้าที่ต้องแจ้งวัตถุประสงค์ในการเก็บข้อมูลอย่างชัดเจน มีมาตรการรักษาความปลอดภัยที่เหมาะสม และต้องได้รับความยินยอมจากเจ้าของข้อมูลก่อนนำไปใช้ เว้นแต่จะมีฐานทางกฎหมายอื่นรองรับ
• ผลกระทบในวงกว้าง: PDPA ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในโลกออนไลน์ แต่ครอบคลุมการจัดการข้อมูลส่วนบุคคลในทุกรูปแบบ ทั้งในภาคธุรกิจและหน่วยงานภาครัฐ ซึ่งส่งผลให้ทุกองค์กรต้องทบทวนและปรับปรุงกระบวนการทำงานที่เกี่ยวข้องกับข้อมูล
• บทลงโทษ: การไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย PDPA อาจนำไปสู่บทลงโทษที่รุนแรง ทั้งโทษทางแพ่ง โทษทางอาญา และโทษทางปกครอง ซึ่งรวมถึงค่าปรับจำนวนมาก

ความจำเป็นและที่มาของกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล

การเกิดขึ้นของพระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลไม่ได้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นโดยไม่มีที่มา แต่เป็นผลพวงโดยตรงจากการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและพฤติกรรมทางสังคมที่พึ่งพาโลกดิจิทัลมากขึ้นอย่างก้าวกระโดด การทำธุรกรรมออนไลน์ การใช้โซเชียลมีเดีย และการใช้บริการดิจิทัลต่าง ๆ ทำให้เกิดการสร้างและแลกเปลี่ยนข้อมูลส่วนบุคคลในปริมาณมหาศาล ข้อมูลเหล่านี้กลายเป็นทรัพยากรที่สำคัญสำหรับภาคธุรกิจในการวิเคราะห์พฤติกรรมผู้บริโภคและพัฒนากลยุทธ์ทางการตลาด แต่ในขณะเดียวกัน ก็ก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการถูกละเมิดความเป็นส่วนตัวได้ง่ายขึ้นเช่นกัน

PDPA ถูกออกแบบมาเพื่อสร้างสมดุลระหว่างการใช้ประโยชน์จากข้อมูลเพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจดิจิทัล และการคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานในความเป็นส่วนตัวของประชาชน เพื่อให้ทุกคนสามารถใช้ชีวิตในโลกดิจิทัลได้อย่างมั่นใจและปลอดภัย

ทำไม PDPA จึงมีความสำคัญในยุคดิจิทัล

ก่อนที่จะมี PDPA ประเทศไทยยังไม่มีกฎหมายที่กำกับดูแลการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลเป็นการเฉพาะ ทำให้เกิดช่องว่างที่อาจนำไปสู่การนำข้อมูลไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต การรั่วไหลของข้อมูล หรือการซื้อขายข้อมูลส่วนบุคคลในตลาดมืด ซึ่งสร้างความเสียหายทั้งในระดับบุคคลและระดับสังคม การมีอยู่ของ PDPA จึงเป็นการส่งสัญญาณที่ชัดเจนว่าสิทธิในข้อมูลส่วนบุคคลเป็นสิ่งที่ต้องได้รับการปกป้อง องค์กรต่าง ๆ ไม่สามารถเก็บรวบรวมหรือใช้ข้อมูลของใครก็ได้ตามอำเภอใจอีกต่อไป แต่ต้องดำเนินการภายใต้กรอบของกฎหมาย มีความโปร่งใส และสามารถตรวจสอบได้

ใครบ้างที่ได้รับผลกระทบจาก PDPA

กฎหมาย PDPA ส่งผลกระทบต่อบุคคลและองค์กรในสองกลุ่มหลัก:

1. เจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล (Data Subject): คือ บุคคลธรรมดาทุกคนที่มีข้อมูลส่วนบุคคลซึ่งถูกองค์กรต่าง ๆ จัดเก็บไว้ กฎหมายนี้ให้อำนาจและสิทธิแก่บุคคลเหล่านี้ในการควบคุมดูแลข้อมูลของตนเอง
2. ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคล (Data Controller) และ ผู้ประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคล (Data Processor): คือ องค์กรหรือหน่วยงานใด ๆ (ทั้งภาครัฐและเอกชน) ที่มีกิจกรรมเกี่ยวข้องกับการเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล องค์กรเหล่านี้มีหน้าที่และความรับผิดชอบที่ต้องปฏิบัติตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด ตั้งแต่การขอความยินยอม การรักษาความปลอดภัย ไปจนถึงการตอบสนองต่อคำร้องขอใช้สิทธิของเจ้าของข้อมูล

แก่นแท้ของ PDPA: ข้อมูลที่คุ้มครองและนิยามที่เกี่ยวข้อง

เพื่อให้เข้าใจถึงขอบเขตของกฎหมาย สิ่งสำคัญคือการทำความเข้าใจคำนิยามของ “ข้อมูลส่วนบุคคล” ที่ PDPA ให้ความคุ้มครอง ซึ่งมีความหมายกว้างกว่าที่หลายคนอาจคาดคิด

“ข้อมูลส่วนบุคคล” คืออะไร?

ตามนิยามของ PDPA ข้อมูลส่วนบุคคล (Personal Data) หมายถึง ข้อมูลเกี่ยวกับบุคคลซึ่งทำให้สามารถระบุตัวบุคคลนั้นได้ ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม แต่ไม่รวมถึงข้อมูลของผู้ถึงแก่กรรมโดยเฉพาะ ซึ่งหมายความว่าข้อมูลใด ๆ ที่เชื่อมโยงกลับไปยังบุคคลที่มีชีวิตอยู่ได้ จะถือเป็นข้อมูลส่วนบุคคลทั้งหมด

ตัวอย่างของข้อมูลส่วนบุคคลที่พบได้ทั่วไป ได้แก่:

• ข้อมูลระบุตัวตนโดยตรง: ชื่อ-นามสกุล, เลขประจำตัวประชาชน, เลขหนังสือเดินทาง
• ข้อมูลสำหรับติดต่อ: ที่อยู่, หมายเลขโทรศัพท์, อีเมล
• ข้อมูลระบุลักษณะบุคคล: วันเดือนปีเกิด, สัญชาติ, น้ำหนัก, ส่วนสูง
• ข้อมูลทางการเงิน: เลขบัญชีธนาคาร, ข้อมูลบัตรเครดิต
• ข้อมูลระบุตัวตนทางอิเล็กทรอนิกส์: IP Address, Cookie ID, Log File
• ข้อมูลชีวภาพ: ลายนิ้วมือ, ข้อมูลสแกนม่านตา, ข้อมูลอัตลักษณ์เสียง

ประเภทของข้อมูลส่วนบุคคลภายใต้ PDPA

กฎหมาย PDPA ได้แบ่งข้อมูลส่วนบุคคลออกเป็น 2 ประเภทหลัก ซึ่งมีระดับการคุ้มครองและเงื่อนไขในการประมวลผลที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน

สิทธิของเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล (Data Subject Rights)

หัวใจสำคัญของ PDPA คือการ traoอำนาจให้แก่บุคคลธรรมดาในการเป็นเจ้าของและควบคุมข้อมูลของตนเอง กฎหมายได้กำหนดสิทธิพื้นฐานที่สำคัญหลายประการที่เจ้าของข้อมูลสามารถใช้เพื่อปกป้องความเป็นส่วนตัวของตนเองได้

สิทธิในการรับทราบข้อมูล (Right to be Informed)

เจ้าของข้อมูลมีสิทธิที่จะได้รับแจ้งรายละเอียดเกี่ยวกับการเก็บรวบรวมข้อมูลของตนก่อนหรือในขณะที่เก็บข้อมูล องค์กรต้องแจ้งวัตถุประสงค์ในการเก็บ, ประเภทข้อมูลที่จะเก็บ, ระยะเวลาในการจัดเก็บ, และรายละเอียดเกี่ยวกับผู้ควบคุมข้อมูลอย่างชัดเจนและเข้าใจง่าย

สิทธิในการเข้าถึงข้อมูล (Right of Access)

เจ้าของข้อมูลสามารถยื่นคำร้องขอเข้าถึงและขอรับสำเนาข้อมูลส่วนบุคคลของตนที่อยู่ในความครอบครองขององค์กรได้ รวมถึงขอให้เปิดเผยว่าองค์กรได้ข้อมูลนั้นมาอย่างไรในกรณีที่เก็บข้อมูลมาโดยไม่ได้รับความยินยอมโดยตรง

สิทธิในการแก้ไขข้อมูล (Right to Rectification)

หากเจ้าของข้อมูลพบว่าข้อมูลของตนเองที่องค์กรจัดเก็บไว้นั้นไม่ถูกต้อง ไม่สมบูรณ์ หรือไม่เป็นปัจจุบัน ก็มีสิทธิที่จะร้องขอให้องค์กรดำเนินการแก้ไขให้ถูกต้องได้

สิทธิในการลบข้อมูล (Right to Erasure)

หรือที่รู้จักกันในชื่อ “สิทธิที่จะถูกลืม” (Right to be Forgotten) เจ้าของข้อมูลสามารถขอให้องค์กรลบหรือทำลายข้อมูลของตนได้ในกรณีที่ข้อมูลนั้นหมดความจำเป็นในการจัดเก็บตามวัตถุประสงค์เดิม หรือเมื่อเจ้าของข้อมูลถอนความยินยอมแล้ว

สิทธิในการคัดค้านการประมวลผลข้อมูล (Right to Object)

เจ้าของข้อมูลมีสิทธิคัดค้านการเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของตนได้ในบางกรณี เช่น การคัดค้านการประมวลผลข้อมูลเพื่อวัตถุประสงค์ทางการตลาดแบบตรง (Direct Marketing)

หน้าที่และความรับผิดชอบขององค์กรภายใต้ PDPA

เพื่อให้การคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลเกิดขึ้นได้จริง PDPA ได้กำหนดหน้าที่ที่ชัดเจนสำหรับองค์กรต่าง ๆ ที่ทำหน้าที่เป็นผู้ควบคุมหรือผู้ประมวลผลข้อมูล ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติที่ทุกองค์กรต้องนำไปปรับใช้

หลักการขอความยินยอม

การขอความยินยอม (Consent) เป็นฐานทางกฎหมายที่สำคัญที่สุดในการประมวลผลข้อมูล การขอความยินยอมต้องทำอย่างชัดแจ้ง เป็นลายลักษณ์อักษรหรือผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ ต้องแยกส่วนออกจากข้อความอื่นอย่างชัดเจน และใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย เจ้าของข้อมูลต้องมีอิสระในการให้ความยินยอมและสามารถถอนความยินยอมเมื่อใดก็ได้

การจัดทำนโยบายความเป็นส่วนตัว (Privacy Notice)

ทุกองค์กรจำเป็นต้องจัดทำเอกสารแจ้งนโยบายความเป็นส่วนตัว เพื่อชี้แจงรายละเอียดเกี่ยวกับการจัดการข้อมูลส่วนบุคคลให้เจ้าของข้อมูลทราบ โดยต้องมีเนื้อหาครอบคลุมตามที่กฎหมายกำหนด เช่น วัตถุประสงค์การเก็บข้อมูล, ฐานกฎหมายที่ใช้อ้างอิง, ข้อมูลที่จะเก็บ, ระยะเวลาการเก็บ, สิทธิของเจ้าของข้อมูล, และช่องทางการติดต่อเจ้าหน้าที่คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (DPO) หากมี

มาตรการรักษาความปลอดภัยของข้อมูล

องค์กรมีหน้าที่ต้องจัดให้มีมาตรการรักษาความมั่นคงปลอดภัยของข้อมูลที่เหมาะสม ทั้งในเชิงเทคนิค (Technical Measures) เช่น การเข้ารหัสข้อมูล, การควบคุมการเข้าถึง และในเชิงองค์กร (Organizational Measures) เช่น การกำหนดนโยบาย, การอบรมพนักงาน เพื่อป้องกันการสูญหาย เข้าถึง ใช้ เปลี่ยนแปลง แก้ไข หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลโดยไม่ได้รับอนุญาต

บทลงโทษหากเกิดการละเมิด PDPA

PDPA กำหนดบทลงโทษที่ชัดเจนและรุนแรงเพื่อสร้างความตระหนักและบังคับให้องค์กรปฏิบัติตามกฎหมายอย่างจริงจัง โดยบทลงโทษแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่

• โทษทางแพ่ง: เจ้าของข้อมูลที่ได้รับความเสียหายจากการละเมิดสามารถฟ้องร้องเรียกค่าสินไหมทดแทนได้ ซึ่งศาลอาจสั่งให้จ่ายค่าเสียหายตามจริงและค่าเสียหายเชิงลงโทษเพิ่มเติมได้อีกไม่เกิน 2 เท่าของค่าเสียหายตามจริง
• โทษทางอาญา: สำหรับการกระทำผิดในกรณีร้ายแรง เช่น การเปิดเผยข้อมูลที่ละเอียดอ่อนโดยไม่ได้รับความยินยอม ซึ่งอาจส่งผลให้บุคคลอื่นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือได้รับความอับอาย มีโทษจำคุกสูงสุดไม่เกิน 1 ปี หรือปรับสูงสุดไม่เกิน 1 ล้านบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
• โทษทางปกครอง: คณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลมีอำนาจสั่งปรับทางปกครองได้ ซึ่งมีอัตราค่าปรับสูงสุดถึง 5 ล้านบาท ขึ้นอยู่กับความร้ายแรงของการกระทำผิด

บทสรุป: PDPA มาตรฐานใหม่ของความไว้วางใจในโลกธุรกิจ

โดยสรุปแล้ว การทำความเข้าใจว่า PDPA คืออะไร ไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป แต่เป็นองค์ความรู้พื้นฐานที่สำคัญสำหรับทุกคนในยุคดิจิทัล กฎหมายฉบับนี้ได้สร้างมาตรฐานใหม่ในการจัดการข้อมูลส่วนบุคคล โดยให้อำนาจแก่ประชาชนในการควบคุมข้อมูลของตนเอง และในขณะเดียวกันก็กำหนดให้องค์กรต่าง ๆ ต้องมีความรับผิดชอบและโปร่งใสในการดำเนินงาน การปฏิบัติตาม PDPA ไม่เพียงแต่เป็นการหลีกเลี่ยงบทลงโทษทางกฎหมาย แต่ยังเป็นการสร้างความไว้วางใจและความเชื่อมั่นให้แก่ลูกค้าและคู่ค้า ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของความสำเร็จทางธุรกิจในระยะยาว

ในยุคที่ความน่าเชื่อถือและความเป็นมืออาชีพเป็นสิ่งสำคัญ การเลือกใช้บริการจากองค์กรที่ให้ความสำคัญกับการปฏิบัติตามมาตรฐานจึงเป็นเรื่องจำเป็น สำหรับองค์กรที่กำลังมองหาผู้ผลิตเสื้อผ้าคุณภาพสูง ไม่ว่าจะเป็นเสื้อพิมพ์ลาย เสื้อกีฬาสำหรับทีม หรือเสื้อยูนิฟอร์มสำหรับพนักงานที่สะท้อนภาพลักษณ์ความเป็นมืออาชีพของแบรนด์ KDC SPORT คือผู้เชี่ยวชาญด้านการผลิตและจัดจำหน่ายเสื้อผ้าครบวงจร ด้วยกระบวนการผลิตที่ได้มาตรฐานและบริการที่ใส่ใจในทุกรายละเอียด ท่านจึงมั่นใจได้ในคุณภาพของสินค้าและการบริการที่เป็นเลิศ สำหรับ สอบถามเพิ่มเติม หรือสั่งผลิต ได้โดยตรงเพื่อรับคำปรึกษาและเริ่มต้นสร้างสรรค์เสื้อผ้าที่เป็นเอกลักษณ์สำหรับองค์กรของท่าน