ลอยกระทง 2568 เช็คพิกัดจัดงานทั่วไทย-ตำนานวันขอขมาพระแม่คงคา

เทศกาลลอยกระทงเป็นประเพณีที่สำคัญและงดงามของไทย ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในคืนวันเพ็ญ เดือน 12 เพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา เทพแห่งสายน้ำ

สาระสำคัญของประเพณีลอยกระทง 2568

• วันจัดงาน: ประเพณีลอยกระทง ประจำปี 2568 ตรงกับวันพุธที่ 5 พฤศจิกายน 2568 ซึ่งเป็นวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12
• แก่นแท้ของประเพณี: หัวใจสำคัญของเทศกาลคือการแสดงความกตัญญูและขอขมาต่อพระแม่คงคาสำหรับน้ำที่ได้ใช้ในการอุปโภคบริโภค รวมถึงลอยทุกข์โศกโรคภัยให้พ้นไปจากตัว
• ตำนานและความเชื่อ: มีรากฐานมาจากความเชื่อที่หลากหลาย ทั้งพิธีกรรมทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และการบูชารอยพระพุทธบาทตามคติทางพระพุทธศาสนา
• พิกัดจัดงานหลัก: งานเฉลิมฉลองจัดขึ้นทั่วประเทศ โดยมีพื้นที่จัดงานขนาดใหญ่ที่เป็นที่รู้จักทั้งในกรุงเทพมหานคร, เชียงใหม่, สุโขทัย และตาก ซึ่งแต่ละแห่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
• การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม: ปัจจุบันมีการรณรงค์ให้ใช้กระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสืบสานประเพณีอย่างยั่งยืน

ความสำคัญและที่มาของเทศกาลลอยกระทง

เทศกาล ลอยกระทง 2568 เช็คพิกัดจัดงานทั่วไทย-ตำนานวันขอขมาพระแม่คงคา นับเป็นอีกหนึ่งวาระสำคัญทางวัฒนธรรมที่สะท้อนถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ และความผูกพันระหว่างคนไทยกับสายน้ำมาตั้งแต่อดีต ประเพณีนี้ไม่ได้เป็นเพียงการเฉลิมฉลองในคืนพระจันทร์เต็มดวง แต่ยังแฝงไปด้วยความหมายอันลึกซึ้งที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ทำให้เทศกาลนี้ยังคงมีชีวิตชีวาและได้รับความสนใจจากทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเสมอมา การทำความเข้าใจถึงรากเหง้าและตำนานที่อยู่เบื้องหลัง จะช่วยให้การเข้าร่วมประเพณีมีความหมายมากยิ่งขึ้น

ประเพณีลอยกระทงเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่เก่าแก่ของไทย โดยมีหลักฐานปรากฏชัดเจนตั้งแต่สมัยสุโขทัย และอาจมีมาอย่างยาวนานกว่านั้นอีก เทศกาลนี้จัดขึ้นในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง ซึ่งเป็นช่วงที่ระดับน้ำในแม่น้ำลำคลองขึ้นสูงเต็มตลิ่ง และพระจันทร์ส่องสว่างงดงามที่สุด เป็นช่วงเวลาที่เหมาะสำหรับการแสดงความเคารพต่อสายน้ำ ซึ่งเป็นแหล่งหล่อเลี้ยงชีวิตและเป็นเส้นทางคมนาคมที่สำคัญในอดีต ผู้คนทุกเพศทุกวัยต่างร่วมกันประดิษฐ์กระทงจากวัสดุธรรมชาติ เพื่อนำไปลอยในแหล่งน้ำใกล้บ้าน ถือเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูและเป็นโอกาสในการอธิษฐานขอพร

ตำนานและความเชื่อแห่งสายน้ำ

ตำนานที่เกี่ยวข้องกับวันลอยกระทงมีอยู่หลายฉบับ แต่เรื่องราวที่ได้รับการกล่าวถึงมากที่สุดคือความเชื่อเรื่องการขอขมาต่อพระแม่คงคา เทพผู้ดูแลรักษาสายน้ำ ตามความเชื่อโบราณ การกระทำต่างๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น การทิ้งสิ่งปฏิกูลลงในแม่น้ำ อาจเป็นการล่วงเกินและสร้างความสกปรกให้กับสายน้ำ ดังนั้น ในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสองจึงเป็นโอกาสอันดีที่จะทำพิธีขอขมาและแสดงความสำนึกในบุญคุณของน้ำ

นอกเหนือจากนี้ ยังมีความเชื่อที่เชื่อมโยงกับพระพุทธศาสนา คือการลอยกระทงเพื่อบูชารอยพระพุทธบาทที่ประดิษฐานอยู่ ณ ริมฝั่งแม่น้ำนัมมทานทีในประเทศอินเดีย โดยกระทงที่ลอยไปเปรียบเสมือนเครื่องสักการะที่ส่งไปถึงรอยพระพุทธบาทนั้น นอกจากนี้ การลอยกระทงยังถูกมองว่าเป็นการบูชาพระอุปคุต พระอรหันต์ผู้มีฤทธิ์มาก ซึ่งเชื่อกันว่าท่านจะบำเพ็ญเพียรอยู่ ณ สะดือทะเล และจะขึ้นมาโปรดสัตว์ในวันเพ็ญเดือนสิบสอง

ประเพณีลอยกระทงมิได้มีเพียงในประเทศไทย แต่ยังปรากฏในวัฒนธรรมของประเทศเพื่อนบ้าน เช่น ลาว พม่า กัมพูชา และบางส่วนของจีนและอินเดีย ซึ่งต่างก็มีรูปแบบและรายละเอียดพิธีกรรมที่แตกต่างกันไปตามบริบททางวัฒนธรรมของตนเอง

ความหมายที่นอกเหนือจากการขอขมา

การลอยกระทงยังมีความหมายเชิงสัญลักษณ์ที่สำคัญอีกหลายประการ ประการแรกคือ การสะเดาะเคราะห์ โดยเชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการนำพาสิ่งไม่ดี ความทุกข์โศก และโรคภัยไข้เจ็บให้ลอยไปกับสายน้ำ เปรียบเสมือนการเริ่มต้นชีวิตใหม่ที่สดใสและปราศจากอุปสรรค ผู้คนมักจะตัดเศษผมหรือเล็บใส่ลงไปในกระทงเพื่อเป็นตัวแทนของสิ่งชั่วร้ายเหล่านั้น

ประการที่สองคือ การตระหนักถึงคุณค่าของทรัพยากรน้ำ เทศกาลนี้เป็นเครื่องเตือนใจให้ผู้คนเห็นความสำคัญของแม่น้ำลำคลอง และกระตุ้นจิตสำนึกในการร่วมกันดูแลรักษาแหล่งน้ำให้สะอาด เพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต ดังนั้น การลอยกระทงจึงไม่ใช่แค่พิธีกรรม แต่เป็นกุศโลบายที่สอนให้คนรู้จักบุญคุณของธรรมชาติ

กำหนดการวันลอยกระทงประจำปี 2568

สำหรับปีพุทธศักราช 2568 เทศกาลลอยกระทงจะจัดขึ้นใน วันพุธที่ 5 พฤศจิกายน 2568 ซึ่งตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย นับเป็นค่ำคืนที่พระจันทร์เต็มดวงจะส่องสว่างที่สุดในรอบปี สร้างบรรยากาศที่งดงามและเหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับการจัดกิจกรรมเฉลิมฉลองและการลอยกระทงเพื่อสืบสานประเพณีอันดีงามนี้ต่อไป

แนะนำสถานที่จัดงานลอยกระทงทั่วประเทศไทย

เทศกาลลอยกระทงมีการจัดงานเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทย แต่ละสถานที่จะมีเอกลักษณ์และบรรยากาศที่แตกต่างกันไป ทำให้เกิดเป็นสีสันและทางเลือกที่หลากหลายสำหรับนักท่องเที่ยวและผู้ที่สนใจเข้าร่วมงาน

กรุงเทพมหานคร: มหกรรมแห่งแสงสีริมเจ้าพระยา

ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร การจัดงานลอยกระทงมักจะมีความยิ่งใหญ่และทันสมัย โดยเน้นจัดงานบริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาและสวนสาธารณะขนาดใหญ่หลายแห่ง สถานที่ยอดนิยมได้แก่:

• ไอคอนสยาม (ICONSIAM): เป็นหนึ่งในจุดหมายปลายทางหลักที่มีการจัดงานอย่างตระการตา ผสมผสานระหว่างวัฒนธรรมดั้งเดิมกับการแสดง แสง สี เสียง ที่ทันสมัย มีการประกวดนางนพมาศ และการจัดแสดงกระทงสวยงามจากหน่วยงานต่างๆ
• สวนลุมพินี: สวนสาธารณะใจกลางเมืองที่เปิดพื้นที่ให้ประชาชนได้ลอยกระทงในบึงขนาดใหญ่ บรรยากาศเป็นกันเองและเหมาะสำหรับครอบครัว
• สวนเบญจกิติ และ สวนจตุจักร: สวนสาธารณะยอดนิยมอีกสองแห่งที่มักจัดกิจกรรมลอยกระทงรักษ์โลก โดยรณรงค์ให้ใช้กระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ และมีการควบคุมดูแลความสะอาดหลังจบงานอย่างเป็นระบบ

กิจกรรมในกรุงเทพฯ มักจะประกอบไปด้วยการแสดงศิลปวัฒนธรรมไทยร่วมสมัย การออกร้านจำหน่ายสินค้าและอาหาร และการประกวดกระทงประเภทต่างๆ เพื่อสร้างสีสันให้กับงาน

เชียงใหม่: มนต์เสน่ห์แห่งประเพณียี่เป็ง

จังหวัดเชียงใหม่มีประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ซึ่งจัดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกับเทศกาลลอยกระทง นั่นคือ ประเพณียี่เป็ง หรือประเพณีเดือนยี่ของชาวล้านนา จุดเด่นของงานคือการปล่อยโคมลอย (ว่าวไฟ) ขึ้นสู่ท้องฟ้ายามค่ำคืนนับพันนับหมื่นดวง สร้างภาพที่งดงามและน่าประทับใจเป็นอย่างยิ่ง ควบคู่ไปกับการลอยกระทงในแม่น้ำปิง กิจกรรมนี้สื่อถึงการปล่อยทุกข์โศกและเรื่องร้ายให้ลอยขึ้นไปเบื้องบน พร้อมกับการบูชาพระเกตุแก้วจุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

สุโขทัย: ย้อนรอยต้นกำเนิดประเพณีเผาเทียนเล่นไฟ

ในฐานะที่เป็นต้นกำเนิดของประเพณีลอยกระทงตามหลักฐานทางประวัติศาสตร์ จังหวัดสุโขทัยจึงจัดงาน “ประเพณีลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ” ณ อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยอย่างยิ่งใหญ่ทุกปี จุดเด่นของงานคือการจำลองบรรยากาศย้อนยุคกลับไปสู่สมัยกรุงสุโขทัย มีการแสดง แสง สี เสียง ที่เล่าเรื่องราวความเป็นมาของเมืองและประเพณี การแสดงพลุและตะไลไฟพะเนียงที่สวยงามตระการตา รวมถึงขบวนแห่ทางวัฒนธรรมที่สะท้อนถึงความรุ่งเรืองในอดีต

จังหวัดตาก: ความงดงามของกระทงสายไหลประทีปพันดวง

จังหวัดตากมีเอกลักษณ์การลอยกระทงที่ไม่เหมือนใครเรียกว่า “ประเพณีลอยกระทงสายไหลประทีปพันดวง” โดยใช้กะลามะพร้าวมาทำเป็นกระทง แล้วจุดเทียนนำไปลอยต่อกันเป็นสายยาวในแม่น้ำปิง ทำให้เกิดเป็นภาพสายประทีปที่ส่องสว่างและเคลื่อนไหวอย่างงดงามบนผืนน้ำ ถือเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สร้างสรรค์และน่าตื่นตาตื่นใจสำหรับผู้ที่ได้ไปเยือน

เปรียบเทียบเอกลักษณ์การจัดงานในแต่ละภูมิภาค

แนวทางการสืบสานประเพณีอย่างยั่งยืน

ในยุคสมัยที่การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเป็นเรื่องสำคัญ การสืบสานประเพณีลอยกระทงจำเป็นต้องปรับตัวให้เข้ากับบริบทปัจจุบัน เพื่อลดผลกระทบทางลบต่อแหล่งน้ำและระบบนิเวศ แนวทางปฏิบัติที่ได้รับการส่งเสริมอย่างกว้างขวางมีดังนี้:

1. เลือกใช้วัสดุจากธรรมชาติ: ควรเลือกใช้กระทงที่ประดิษฐ์จากวัสดุที่ย่อยสลายได้ง่าย เช่น ใบตอง, หยวกกล้วย, ดอกไม้สด หรือขนมปัง ซึ่งนอกจากจะเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมแล้ว ยังเป็นอาหารของสัตว์น้ำได้อีกด้วย
2. หลีกเลี่ยงวัสดุที่เป็นพิษ: ควรหลีกเลี่ยงการใช้กระทงที่ทำจากโฟม, พลาสติก หรือวัสดุอื่นๆ ที่ย่อยสลายยาก รวมถึงการใช้เข็มหมุดหรือตะปูในการยึดติดส่วนประกอบของกระทง
3. หนึ่งครอบครัว หนึ่งกระทง: การรณรงค์ให้ลอยกระทงร่วมกันภายในครอบครัวหรือกลุ่มเพื่อน โดยใช้กระทงเพียงใบเดียว เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยลดปริมาณขยะในแหล่งน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4. ลอยในพื้นที่ที่กำหนด: ควรเข้าร่วมกิจกรรมในสถานที่ที่หน่วยงานราชการหรือเอกชนจัดเตรียมไว้ ซึ่งจะมีการบริหารจัดการและระบบจัดเก็บกระทงหลังจบงานอย่างเหมาะสม เพื่อป้องกันการอุดตันของท่อระบายน้ำและแม่น้ำลำคลอง

บทสรุป: เตรียมตัวร่วมสืบสานประเพณีลอยกระทง

เทศกาลลอยกระทง 2568 เป็นโอกาสอันดีที่ทุกคนจะได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสืบสานมรดกทางวัฒนธรรมอันงดงามของชาติไทย ประเพณีนี้ไม่ได้เป็นเพียงการเฉลิมฉลอง แต่ยังเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูต่อธรรมชาติ การขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคล และการเสริมสร้างความสัมพันธ์อันดีในครอบครัวและชุมชน

การวางแผนล่วงหน้าเพื่อเดินทางไปยังสถานที่จัดงานต่างๆ ทั่วประเทศ จะช่วยให้ได้รับประสบการณ์ที่น่าประทับใจอย่างเต็มที่ ไม่ว่าจะเป็นการสัมผัสบรรยากาศย้อนยุคที่สุโขทัย ความตระการตาของโคมยี่เป็งที่เชียงใหม่ หรือความงดงามของกระทงสายที่ตาก สิ่งสำคัญที่สุดคือการเข้าร่วมกิจกรรมด้วยความเคารพต่อประเพณีและใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ประเพณีลอยกระทงยังคงเป็นเทศกาลที่สวยงามและยั่งยืนสืบต่อไปในอนาคต