ขายคาร์บอนเครดิตส่วนตัวได้แล้ว! คนไทยต้องรู้อะไรบ้าง?

ในยุคที่การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและภาวะโลกร้อนกลายเป็นวาระสำคัญระดับโลก ประเทศไทยได้เปิดมิติใหม่ที่น่าสนใจและสร้างโอกาสให้แก่ประชาชนทั่วไป ด้วยแนวคิดที่ว่าการกระทำเพื่อสิ่งแวดล้อมในชีวิตประจำวันสามารถสร้างมูลค่าและเปลี่ยนเป็นรายได้เสริมได้จริง นี่คือจุดเริ่มต้นของตลาดคาร์บอนเครดิตภาคสมัครใจสำหรับบุคคลทั่วไป ซึ่งกำลังเป็นที่จับตามองอย่างมาก

• ประเทศไทยได้พัฒนาแพลตฟอร์มสำหรับการซื้อขายคาร์บอนเครดิตส่วนบุคคล เพื่อให้ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมในการลดก๊าซเรือนกระจกและสร้างรายได้เสริม
• กระบวนการเริ่มต้นจากการประเมินกิจกรรมที่ช่วยลดคาร์บอนในชีวิตประจำวัน การขึ้นทะเบียนโครงการกับหน่วยงานภาครัฐ และการขอการรับรองมาตรฐาน
• ตลาดคาร์บอนเครดิตในประเทศมีแนวโน้มการเติบโตที่ดี โดยมีราคาซื้อขายที่สามารถสร้างแรงจูงใจให้เกิดการเข้าร่วมจากภาคประชาชนและธุรกิจขนาดเล็ก
• ภาครัฐมีเป้าหมายที่ชัดเจนในการส่งเสริมตลาดคาร์บอนให้มีความน่าเชื่อถือและยั่งยืน ผ่านความร่วมมือกับสถาบันการเงินชั้นนำ
• การเข้าร่วมตลาดคาร์บอนเครดิตไม่เพียงแต่สร้างโอกาสทางการเงิน แต่ยังเป็นส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนประเทศสู่เป้าหมายความเป็นกลางทางคาร์บอน

ภาพรวมของคาร์บอนเครดิตส่วนบุคคล

ประเด็นเรื่อง ขายคาร์บอนเครดิตส่วนตัวได้แล้ว! คนไทยต้องรู้อะไรบ้าง? ได้กลายเป็นหัวข้อที่ได้รับความสนใจอย่างกว้างขวาง เนื่องจากเป็นการเปิดโอกาสให้บุคคลทั่วไปสามารถเปลี่ยนกิจกรรมที่ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้กลายเป็นสินทรัพย์ที่สามารถซื้อขายได้ แนวคิดนี้ไม่เพียงแต่สนับสนุนการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมในระดับบุคคล แต่ยังสร้างกลไกทางเศรษฐกิจใหม่ที่อาจเป็นแหล่งรายได้เสริมที่สำคัญในปี 2568 และปีต่อๆ ไป การเกิดขึ้นของตลาดนี้เป็นผลมาจากนโยบายรัฐบาลที่ต้องการส่งเสริมการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในการต่อสู้กับภาวะโลกร้อนอย่างเป็นรูปธรรม

ตลาดคาร์บอนเครดิตส่วนบุคคลมีความสำคัญอย่างยิ่งในบริบทปัจจุบัน เพราะเป็นเครื่องมือที่เชื่อมโยงระหว่างความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมกับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ สำหรับบุคคลทั่วไปที่อาจเคยรู้สึกว่าการแก้ปัญหาโลกร้อนเป็นเรื่องไกลตัว บัดนี้พวกเขาสามารถเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงได้โดยตรงผ่านการกระทำในชีวิตประจำวัน เช่น การประหยัดพลังงาน การจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ หรือการใช้พลังงานทดแทน ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้เมื่อผ่านกระบวนการรับรองที่ถูกต้อง จะสามารถแปลงเป็น “คาร์บอนเครดิต” ที่มีมูลค่าและเป็นที่ต้องการขององค์กรต่างๆ ที่ต้องการชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของตนเอง

การที่รัฐบาลไทยได้เปิดตัวแพลตฟอร์มการซื้อขายอย่างเป็นทางการ เช่น TGO Showroom ถือเป็นก้าวสำคัญที่ทำให้กระบวนการทั้งหมดโปร่งใส เข้าถึงง่าย และน่าเชื่อถือมากขึ้น เป็นการส่งสัญญาณว่าประเทศไทยพร้อมแล้วที่จะผลักดันตลาดคาร์บอนให้เติบโตอย่างยั่งยืน ดังนั้น การทำความเข้าใจหลักการทำงาน ขั้นตอนการเข้าร่วม และภาพรวมของตลาดจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับคนไทยทุกคนที่มองเห็นโอกาสและต้องการเป็นส่วนหนึ่งของการขับเคลื่อนประเทศไปสู่เป้าหมายด้านสภาพภูมิอากาศ

ทำความเข้าใจคาร์บอนเครดิต: กลไกขับเคลื่อนสู่สังคมคาร์บอนต่ำ

ก่อนที่จะเข้าสู่ขั้นตอนการซื้อขาย การทำความเข้าใจในแนวคิดพื้นฐานของคาร์บอนเครดิตเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้เห็นภาพรวมว่ากิจกรรมในชีวิตประจำวันสามารถสร้างมูลค่าในตลาดนี้ได้อย่างไร

นิยามและความสำคัญของคาร์บอนเครดิต

คาร์บอนเครดิต (Carbon Credit) คือ ใบรับรองหรือสิทธิที่เกิดจากการดำเนินกิจกรรมที่สามารถลดหรือกักเก็บก๊าซเรือนกระจกได้ โดย 1 คาร์บอนเครดิตมีค่าเท่ากับปริมาณก๊าซเรือนกระจก 1 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (tCO2e) ที่ลดลงหรือถูกดูดซับไปจากชั้นบรรยากาศ เครดิตเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นเหมือน “สกุลเงิน” ในตลาดสิ่งแวดล้อม ที่สามารถซื้อขายแลกเปลี่ยนกันได้

ความสำคัญของกลไกนี้อยู่ที่การสร้างแรงจูงใจทางเศรษฐกิจให้เกิดการลดการปล่อยมลพิษ องค์กรหรือภาคธุรกิจที่มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเกินกว่าเกณฑ์ที่กำหนด หรือมีเป้าหมายด้านความยั่งยืน สามารถซื้อคาร์บอนเครดิตจากผู้ที่ดำเนินโครงการลดก๊าซเรือนกระจก เพื่อนำไป “ชดเชย” (Offset) การปล่อยของตนเอง ทำให้ภาพรวมของการปล่อยก๊าซสุทธิลดลงตามเป้าหมายที่วางไว้ กลไกนี้จึงช่วยเร่งให้เกิดการเปลี่ยนผ่านสู่เทคโนโลยีสะอาดและการดำเนินงานที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น

จากกิจกรรมรักษ์โลกสู่คาร์บอนเครดิตที่ซื้อขายได้

สำหรับบุคคลทั่วไป การสร้างคาร์บอนเครดิตเกิดขึ้นจากการนำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันมาคำนวณและวัดผลอย่างเป็นระบบตามหลักการทางวิทยาศาสตร์ เพื่อพิสูจน์ว่ากิจกรรมนั้นๆ สามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้จริง เมื่อเทียบกับกรณีที่ไม่มีการดำเนินกิจกรรมดังกล่าว (Baseline) ตัวอย่างกิจกรรมที่สามารถนำมาพัฒนาเป็นโครงการคาร์บอนเครดิตส่วนบุคคลได้ เช่น:

• การจัดการพลังงาน: การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์บนหลังคาบ้านเพื่อผลิตไฟฟ้าใช้เอง การเปลี่ยนมาใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าประหยัดพลังงานเบอร์ 5 หรือการปรับปรุงฉนวนกันความร้อนของบ้านเพื่อลดการใช้เครื่องปรับอากาศ
• การจัดการของเสีย: การคัดแยกขยะเพื่อนำไปรีไซเคิล การทำปุ๋ยหมักจากเศษอาหารเพื่อลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปฝังกลบ ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดก๊าซมีเทน (ก๊าซเรือนกระจกชนิดหนึ่ง)
• การคมนาคม: การเปลี่ยนมาใช้รถยนต์ไฟฟ้า (EV) แทนรถยนต์ที่ใช้น้ำมันเชื้อเพลิง หรือการเลือกใช้ระบบขนส่งสาธารณะเป็นประจำ
• ภาคป่าไม้และการเกษตร: การปลูกต้นไม้ในที่ดินของตนเองเพื่อช่วยดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ หรือการทำเกษตรกรรมแบบยั่งยืนที่ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก

กิจกรรมเหล่านี้เมื่อถูกรวบรวมและดำเนินงานภายใต้โครงการที่ชัดเจน จะต้องผ่านกระบวนการตรวจสอบและรับรองจากหน่วยงานที่น่าเชื่อถือ เพื่อให้ปริมาณการลดก๊าซเรือนกระจกที่เกิดขึ้นกลายเป็นคาร์บอนเครดิตที่สามารถซื้อขายในตลาดได้

ขั้นตอนการสร้างและขายคาร์บอนเครดิตส่วนบุคคลในประเทศไทย

การเปลี่ยนกิจกรรมลดโลกร้อนให้เป็นรายได้เสริมนั้นมีกระบวนการที่ชัดเจนและเป็นระบบ ซึ่งผู้ที่สนใจจำเป็นต้องศึกษาและปฏิบัติตามขั้นตอนต่างๆ เพื่อให้คาร์บอนเครดิตที่ได้มานั้นเป็นที่ยอมรับและสามารถซื้อขายได้ในตลาด

ขั้นตอนที่ 1: การประเมินและวัดปริมาณการลดก๊าซเรือนกระจก

ขั้นตอนแรกคือการระบุกิจกรรมที่ต้องการจะทำและประเมินศักยภาพในการลดก๊าซเรือนกระจก ผู้สนใจจะต้องรวบรวมข้อมูลพื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมนั้นๆ เช่น ปริมาณการใช้ไฟฟ้าก่อนและหลังการติดตั้งโซลาร์เซลล์, ปริมาณขยะที่ส่งไปกำจัดเทียบกับปริมาณที่นำมาทำปุ๋ยหมัก, หรือระยะทางการเดินทางด้วยรถยนต์ไฟฟ้าเทียบกับรถยนต์สันดาป

ข้อมูลเหล่านี้จะถูกนำมาคำนวณตามระเบียบวิธี (Methodology) ที่ได้รับการยอมรับ เพื่อหาปริมาณคาร์บอนที่ลดได้จริง ซึ่งกระบวนการนี้อาจต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญหรือที่ปรึกษาเพื่อความถูกต้องและแม่นยำของข้อมูล การบันทึกข้อมูลอย่างสม่ำเสมอและเป็นระบบเป็นหัวใจสำคัญของขั้นตอนนี้

ขั้นตอนที่ 2: การขึ้นทะเบียนโครงการและขอการรับรองมาตรฐาน

หลังจากประเมินและคำนวณปริมาณการลดก๊าซเรือนกระจกได้แล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการนำข้อมูลทั้งหมดมาจัดทำเป็นเอกสารข้อเสนอโครงการ (Project Design Document – PDD) เพื่อยื่นขอขึ้นทะเบียนกับหน่วยงานที่ทำหน้าที่กำกับดูแล ในประเทศไทย หน่วยงานหลักคือ องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) หรือ อบก. (TGO)

โครงการที่ยื่นขอขึ้นทะเบียนจะอยู่ภายใต้มาตรฐานที่เรียกว่า T-VER (Thailand Voluntary Emission Reduction Program) ซึ่งเป็นมาตรฐานการลดก๊าซเรือนกระจกภาคสมัครใจของไทย โครงการจะต้องผ่านการตรวจสอบความใช้ได้ (Validation) จากผู้ประเมินภายนอก (Third-party Verifier) ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนกับ อบก. เพื่อยืนยันว่าโครงการมีการออกแบบที่ถูกต้องและสามารถลดก๊าซเรือนกระจกได้จริงตามที่กล่าวอ้าง เมื่อผ่านการตรวจสอบและได้รับการขึ้นทะเบียนแล้ว โครงการจึงจะสามารถเริ่มดำเนินการและเก็บข้อมูลเพื่อขอรับรองคาร์บอนเครดิตต่อไปได้

ขั้นตอนที่ 3: การนำคาร์บอนเครดิตเข้าสู่ตลาดซื้อขาย

เมื่อโครงการดำเนินไปได้ระยะหนึ่งและมีข้อมูลการลดก๊าซเรือนกระจกที่ผ่านการทวนสอบ (Verification) และได้รับการรับรองเป็นปริมาณคาร์บอนเครดิตจาก อบก. แล้ว เจ้าของโครงการก็จะได้รับคาร์บอนเครดิตเข้าสู่บัญชีในระบบทะเบียนของ อบก. และพร้อมที่จะนำไปขายในตลาดได้ ซึ่งช่องทางการขายหลักๆ มีดังนี้:

การมีแพลตฟอร์มกลางที่โปร่งใสและเข้าถึงง่ายเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยกระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมจากภาคประชาชนและสร้างความเชื่อมั่นให้กับตลาดคาร์บอนเครดิตของประเทศ

• แพลตฟอร์มซื้อขาย (Trading Platform): ประเทศไทยได้เปิดตัวแพลตฟอร์ม TGO Showroom ที่ทำหน้าที่เป็นตลาดกลางเชื่อมโยงระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย ทำให้การทำธุรกรรมเป็นไปอย่างสะดวก โปร่งใส และสามารถตรวจสอบได้ แพลตฟอร์มนี้มีทั้งในรูปแบบเว็บไซต์และแอปพลิเคชัน ทำให้บุคคลทั่วไปเข้าถึงได้ง่าย
• การซื้อขายโดยตรง (Over The Counter – OTC): เป็นการที่ผู้ซื้อและผู้ขายตกลงซื้อขายกันโดยตรงนอกแพลตฟอร์ม ซึ่งมักเกิดขึ้นในกรณีของการซื้อขายในปริมาณมาก หรือมีการเจรจาเงื่อนไขเฉพาะระหว่างสองฝ่าย วิธีนี้ให้ความยืดหยุ่นสูง แต่ก็อาจขาดความโปร่งใสด้านราคาเมื่อเทียบกับการซื้อขายผ่านแพลตฟอร์ม

ภูมิทัศน์ตลาดคาร์บอนเครดิตไทย และโอกาสสร้างรายได้เสริมปี 2568

ตลาดคาร์บอนเครดิตในประเทศไทยกำลังอยู่ในช่วงของการพัฒนาและเติบโตอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งสร้างโอกาสใหม่ๆ ให้กับผู้ที่สนใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเป็นช่องทางสร้างรายได้เสริมที่สอดคล้องกับกระแสความยั่งยืน

ราคาซื้อขายและปัจจัยที่มีผลต่อมูลค่า

ราคาของคาร์บอนเครดิตในตลาดไทยมีความหลากหลายขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ประเภทของโครงการ, มาตรฐานการรับรอง, และปริมาณอุปทาน-อุปสงค์ในตลาด จากข้อมูลปัจจุบันพบว่า ราคาซื้อขายโดยทั่วไปอยู่ในช่วง 50–200 บาทต่อตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (tCO2e) ซึ่งเป็นระดับราคาที่เหมาะสมและสามารถแข่งขันได้ในตลาดภายในประเทศ

อย่างไรก็ตาม สำหรับโครงการบางประเภทที่มีคุณค่าร่วม (Co-benefits) สูง เช่น โครงการที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้ ซึ่งไม่เพียงแต่ช่วยกักเก็บคาร์บอน แต่ยังส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพและสร้างอาชีพให้ชุมชน อาจมีราคาที่สูงกว่า โดยปัจจุบันราคาสำหรับโครงการป่าไม้อยู่ที่ประมาณ 500 บาทต่อตัน ซึ่งเป็นระดับที่ใกล้เคียงหรือสูงกว่าราคาในตลาดโลกเล็กน้อย สะท้อนให้เห็นถึงความต้องการและการให้คุณค่ากับโครงการที่มีคุณภาพสูง

ทิศทางนโยบายรัฐและการสนับสนุนจากภาคการเงิน

ทิศทางของตลาดคาร์บอนเครดิตในประเทศไทยมีความชัดเจนและได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐอย่างเต็มที่ โดยรัฐบาลได้ตั้งเป้าหมายที่จะพัฒนาตลาดให้มีความน่าเชื่อถือและยั่งยืน เพื่อเป็นกลไกสำคัญในการบรรลุเป้าหมายความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) และการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emissions) ของประเทศ

หนึ่งในเป้าหมายที่สำคัญคือการผลักดันให้มีการซื้อขายคาร์บอนเครดิตให้ได้ถึง 1 ล้านตันภายในกลางปี 2569 ซึ่งการจะบรรลุเป้าหมายนี้ได้ต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ทั้งภาครัฐ, ภาคธุรกิจ, และที่สำคัญคือสถาบันการเงิน โดยปัจจุบันมีธนาคารชั้นนำของรัฐ เช่น ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย (EXIM Bank) และธนาคารกรุงไทย ที่เข้ามามีบทบาทในการสนับสนุนทางการเงินและสร้างความเชื่อมั่นให้กับตลาด ซึ่งการสนับสนุนนี้จะช่วยให้โครงการต่างๆ เกิดขึ้นได้ง่ายขึ้น และทำให้ตลาดมีสภาพคล่องสูงขึ้นในอนาคต

ความท้าทายและข้อควรพิจารณาสำหรับผู้ที่สนใจ

แม้ว่าตลาดคาร์บอนเครดิตส่วนบุคคลจะเต็มไปด้วยโอกาส แต่ก็ยังมีความท้าทายและข้อควรพิจารณาบางประการที่ผู้สนใจควรทำความเข้าใจก่อนตัดสินใจเข้าร่วม:

• ความซับซ้อนของกระบวนการ: การขึ้นทะเบียนและรับรองโครงการมีขั้นตอนที่ค่อนข้างละเอียดและต้องใช้ความรู้ความเข้าใจในเชิงเทคนิค การจัดทำเอกสารและการประสานงานกับผู้ประเมินภายนอกอาจเป็นเรื่องที่ท้าทายสำหรับบุคคลทั่วไป
• ต้นทุนในการเริ่มต้น: กระบวนการตรวจสอบและรับรองมีค่าใช้จ่าย ซึ่งอาจเป็นอุปสรรคสำหรับโครงการขนาดเล็กหรือระดับบุคคล ดังนั้น การรวมกลุ่มกันเพื่อจัดทำโครงการอาจเป็นทางออกหนึ่งที่ช่วยลดภาระต้นทุนได้
• ความผันผวนของตลาด: ราคาคาร์บอนเครดิตอาจมีความผันผวนตามกลไกตลาด ซึ่งขึ้นอยู่กับอุปทานจากโครงการต่างๆ และอุปสงค์จากภาคธุรกิจที่ต้องการชดเชยคาร์บอน
• การติดตามและบำรุงรักษาโครงการ: โครงการลดก๊าซเรือนกระจกจำเป็นต้องมีการดำเนินงานและติดตามผลอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้แน่ใจว่าสามารถลดก๊าซได้ตามที่รับรองไว้จริงตลอดอายุโครงการ

บทสรุป: เปลี่ยนความตั้งใจดีให้เป็นมูลค่าที่จับต้องได้

การเปิดให้ ขายคาร์บอนเครดิตส่วนตัวได้แล้ว! คนไทยต้องรู้อะไรบ้าง? ถือเป็นการปฏิวัติแนวคิดด้านสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยอย่างแท้จริง โดยเปลี่ยนจากการรณรงค์เชิงนามธรรมมาสู่กลไกที่สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจที่จับต้องได้ นี่คือโอกาสครั้งสำคัญที่บุคคลทั่วไปจะสามารถมีบทบาทโดยตรงในการแก้ไขปัญหาภาวะโลกร้อน พร้อมทั้งสร้างรายได้เสริมจากกิจกรรมที่ทำอยู่แล้วในชีวิตประจำวัน

ด้วยการสนับสนุนจากนโยบายรัฐบาล การพัฒนาแพลตฟอร์มที่ทันสมัย และการเข้ามามีส่วนร่วมของสถาบันการเงิน ทำให้ตลาดคาร์บอนเครดิตของไทยมีแนวโน้มที่จะเติบโตอย่างแข็งแกร่งและยั่งยืน แม้จะยังมีความท้าทายอยู่บ้างในด้านกระบวนการและต้นทุน แต่ก็เป็นสิ่งที่สามารถจัดการได้ผ่านการศึกษาข้อมูล การรวมกลุ่ม และการใช้บริการจากผู้เชี่ยวชาญ

สำหรับผู้ที่มองหาโอกาสในการสร้างรายได้เสริมปี 2568 และสนใจที่จะเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกต่อโลก การเริ่มต้นศึกษาและประเมินกิจกรรมในชีวิตประจำวันหรือธุรกิจขนาดเล็กของตนเอง อาจเป็นก้าวแรกที่นำไปสู่การเป็นผู้เล่นในตลาดคาร์บอนเครดิต ซึ่งไม่เพียงแต่จะสร้างผลตอบแทนทางการเงิน แต่ยังสร้างความภาคภูมิใจในการเป็นส่วนหนึ่งของการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมเพื่อคนรุ่นต่อไป