ลืมเล่มเก่า! ‘พาสปอร์ตดิจิทัล’ เที่ยวโลกด้วยแอปเดียว

แนวคิดเรื่อง ลืมเล่มเก่า! ‘พาสปอร์ตดิจิทัล’ เที่ยวโลกด้วยแอปเดียว กำลังกลายเป็นหัวข้อที่น่าสนใจอย่างยิ่งในแวดวงการเดินทางทั่วโลก ซึ่งสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงสู่ยุคดิจิทัลอย่างเต็มรูปแบบ แม้ว่าในปัจจุบันประเทศไทยจะยังไม่มีการประกาศใช้งานพาสปอร์ตดิจิทัลผ่านแอปพลิเคชันอย่างเป็นทางการ แต่หน่วยงานภาครัฐ โดยเฉพาะกรมการกงสุล ได้มีการพัฒนาระบบบริการหนังสือเดินทางให้มีความทันสมัย สะดวก และรวดเร็วขึ้นอย่างเห็นได้ชัด การปรับปรุงเหล่านี้ถือเป็นรากฐานสำคัญที่ปูทางไปสู่เทคโนโลยีการเดินทางแห่งอนาคต

• พาสปอร์ตดิจิทัลคือแนวคิดการจัดเก็บข้อมูลหนังสือเดินทางในรูปแบบดิจิทัลบนอุปกรณ์พกพา เพิ่มความสะดวกและปลอดภัยในการยืนยันตัวตน
• ปัจจุบัน ประเทศไทยได้นำเทคโนโลยีเข้ามาปรับปรุงบริการทำหนังสือเดินทาง เช่น ระบบจองคิวออนไลน์ และตู้บริการตนเองอัตโนมัติ (Kiosk) เพื่อลดขั้นตอนและประหยัดเวลา
• แม้ยังไม่มีแอปพลิเคชันพาสปอร์ตดิจิทัลเต็มรูปแบบ แต่การพัฒนาระบบปัจจุบันแสดงให้เห็นถึงความพร้อมในการเปิดรับเทคโนโลยีใหม่ๆ เพื่อยกระดับประสบการณ์ของนักเดินทาง
• การทำความเข้าใจกระบวนการที่ทันสมัยในปัจจุบันจะช่วยให้นักเดินทางสามารถจัดการเอกสารสำคัญได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเตรียมพร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต

ภาพรวมของเทคโนโลยีหนังสือเดินทางแห่งอนาคต

พาสปอร์ตดิจิทัล หรือที่เรียกว่า Digital Travel Credential (DTC) เป็นนวัตกรรมที่ถูกออกแบบมาเพื่อปฏิวัติวิธีการเดินทางระหว่างประเทศ โดยมีแนวคิดหลักคือการแปลงข้อมูลทางกายภาพบนหน้าหนังสือเดินทางให้อยู่ในรูปแบบดิจิทัลที่เข้ารหัสและมีความปลอดภัยสูง ข้อมูลเหล่านี้จะถูกเก็บไว้อย่างปลอดภัยบนอุปกรณ์อัจฉริยะ เช่น สมาร์ทโฟน ช่วยให้ผู้เดินทางสามารถยืนยันตัวตนได้อย่างรวดเร็วและราบรื่น ณ จุดตรวจต่างๆ ตั้งแต่การเช็กอินสายการบินไปจนถึงด่านตรวจคนเข้าเมือง

เทคโนโลยีนี้อาศัยการผสมผสานระหว่างการเข้ารหัสข้อมูล (Cryptography) และเทคโนโลยีชีวภาพ (Biometrics) เช่น การสแกนลายนิ้วมือหรือใบหน้า เพื่อให้แน่ใจว่ามีเพียงเจ้าของที่แท้จริงเท่านั้นที่สามารถเข้าถึงและใช้งานข้อมูลดังกล่าวได้ เป้าหมายสูงสุดคือการลดการพึ่งพาเอกสารรูปเล่ม ลดความเสี่ยงในการสูญหายหรือถูกขโมย และเพิ่มประสิทธิภาพโดยรวมของกระบวนการเดินทางทั้งหมด

ความสำคัญของพาสปอร์ตดิจิทัลต่อการเดินทางยุคใหม่

ในโลกที่เชื่อมต่อกันอย่างไร้พรมแดน ความต้องการเดินทางที่รวดเร็วและปลอดภัยเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง พาสปอร์ตดิจิทัลจึงเข้ามาตอบโจทย์ความต้องการของนักเดินทางยุคใหม่ รวมถึงกลุ่ม Digital Nomad ที่ต้องเดินทางและทำงานจากที่ต่างๆ ทั่วโลกอยู่เสมอ

การนำเทคโนโลยีมาใช้กับเอกสารเดินทางไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มความสะดวกสบาย แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยการบินพลเรือนระหว่างประเทศให้สูงขึ้นอีกด้วย

ประโยชน์หลักของเทคโนโลยีนี้คือการลดความแออัดที่สนามบิน ช่วยให้กระบวนการตรวจสอบเอกสารเป็นไปอย่างอัตโนมัติและแม่นยำยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ข้อมูลดิจิทัลยังสามารถอัปเดตและตรวจสอบได้ง่ายกว่าเอกสารแบบดั้งเดิม ทำให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถรับมือกับความท้าทายด้านความปลอดภัยได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น การเปลี่ยนผ่านสู่พาสปอร์ตดิจิทัลจึงไม่ใช่แค่เรื่องของเทคโนโลยี แต่เป็นวิวัฒนาการที่จำเป็นสำหรับการเดินทางในศตวรรษที่ 21

สถานะปัจจุบันของบริการหนังสือเดินทางในประเทศไทย

แม้ว่าแนวคิดเรื่องพาสปอร์ตดิจิทัลเต็มรูปแบบจะยังอยู่ในช่วงของการพัฒนาและศึกษาในหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย แต่กรมการกงสุล กระทรวงการต่างประเทศ ได้มีการนำเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามาปรับปรุงและพัฒนากระบวนการให้บริการหนังสือเดินทางอย่างต่อเนื่อง เพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่ประชาชนและลดขั้นตอนที่ยุ่งยากซับซ้อนในอดีตลงอย่างมาก การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ถือเป็นก้าวสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงความพร้อมในการมุ่งสู่การเป็นรัฐบาลดิจิทัล (Digital Government)

การจองคิวออนไลน์: ก้าวแรกสู่ความสะดวกสบาย

หนึ่งในการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญที่สุดคือการนำระบบจองคิวออนไลน์มาใช้งานอย่างเต็มรูปแบบ ประชาชนที่ต้องการทำหนังสือเดินทางเล่มใหม่หรือต่ออายุเล่มเก่า สามารถเข้าไปจองวันและเวลาล่วงหน้าผ่านเว็บไซต์ของกรมการกงสุลได้โดยตรง ระบบนี้ช่วยแก้ปัญหาการรอคิวยาวนานที่สำนักงานหนังสือเดินทางได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ผู้ใช้บริการสามารถจองคิวล่วงหน้าได้สูงสุดถึง 30 วัน พร้อมทั้งเลือกสำนักงานหนังสือเดินทางที่สะดวก ไม่ว่าจะเป็นสำนักงานในกรุงเทพฯ หรือต่างจังหวัด และยังสามารถเลือกวิธีการรับเล่มได้ตามความต้องการ เช่น การจัดส่งทางไปรษณีย์ หรือการเดินทางไปรับด้วยตนเอง การวางแผนล่วงหน้าผ่านระบบออนไลน์ช่วยให้ผู้ขอหนังสือเดินทางสามารถจัดการเวลาของตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพและลดความไม่แน่นอนในการเข้ารับบริการ

ตู้คีออสอัตโนมัติ: นวัตกรรมที่เปลี่ยนประสบการณ์

นอกจากการจองคิวออนไลน์แล้ว การนำตู้บริการตนเองอัตโนมัติ หรือ Kiosk เข้ามาใช้ในสำนักงานหนังสือเดินทางบางแห่ง เช่น สาขาในศูนย์การค้า MBK Center หรือ Central Plaza Westgate ถือเป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมที่ช่วยยกระดับประสบการณ์ของผู้ใช้บริการได้อย่างมาก ตู้ Kiosk นี้ถูกออกแบบมาเพื่อลดขั้นตอนการทำงานของเจ้าหน้าที่และเพิ่มความรวดเร็วให้แก่ผู้ขอหนังสือเดินทาง

ผู้ใช้บริการสามารถดำเนินการหลายขั้นตอนได้ด้วยตนเองผ่านตู้ Kiosk ตั้งแต่การกรอกข้อมูลส่วนบุคคล การสแกนเอกสารที่จำเป็น ไปจนถึงการถ่ายรูปติดหนังสือเดินทาง ซึ่งผู้ใช้สามารถตรวจสอบความพึงพอใจของรูปถ่ายและถ่ายใหม่ได้ตามต้องการ กระบวนการทั้งหมดนี้ใช้เวลาไม่นาน และหลังจากเสร็จสิ้นขั้นตอนที่ตู้ Kiosk แล้ว ผู้ใช้บริการจะเข้าสู่ขั้นตอนการเก็บข้อมูลชีวภาพ (Biometrics) และชำระค่าธรรมเนียมกับเจ้าหน้าที่ ซึ่งช่วยลดระยะเวลาที่ต้องใช้ในสำนักงานลงได้อย่างมาก

ขั้นตอนการทำหนังสือเดินทางฉบับใหม่ในปัจจุบัน

ด้วยการนำเทคโนโลยีเข้ามาปรับใช้ ทำให้ขั้นตอนการขอทำหนังสือเดินทางในปัจจุบันมีความคล่องตัวและเป็นมิตรกับผู้ใช้บริการมากขึ้น ผู้ที่ต้องการเดินทางไปเที่ยวต่างประเทศสามารถดำเนินการตามขั้นตอนต่างๆ ได้อย่างสะดวกสบาย โดยมีรายละเอียดที่ควรทราบดังนี้

การเตรียมตัวและเอกสารที่จำเป็น

การเตรียมความพร้อมด้านเอกสารเป็นสิ่งสำคัญที่สุดเพื่อให้กระบวนการเป็นไปอย่างราบรื่น สำหรับผู้ที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไป เอกสารหลักที่ต้องใช้มีเพียง 2 อย่าง คือ:

1. บัตรประจำตัวประชาชนฉบับจริง ที่ยังไม่หมดอายุและมีข้อมูลถูกต้องครบถ้วน
2. หนังสือเดินทางเล่มเดิม (ถ้ามี) ในกรณีที่ต้องการต่ออายุหนังสือเดินทาง

สำหรับผู้ที่อายุต่ำกว่า 20 ปี หรือกรณีมีการเปลี่ยนแปลงชื่อ-นามสกุล อาจต้องใช้เอกสารเพิ่มเติม เช่น สูติบัตร, ทะเบียนบ้าน, หรือเอกสารการเปลี่ยนชื่อ ซึ่งควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากเว็บไซต์ของกรมการกงสุลก่อนเข้ารับบริการเสมอ นอกจากนี้ ควรเตรียมค่าธรรมเนียมให้พร้อม ซึ่งอัตราค่าธรรมเนียมจะแตกต่างกันไปตามประเภทของหนังสือเดินทาง (แบบ 5 ปี หรือ 10 ปี) และบริการเสริม เช่น การจัดส่งทางไปรษณีย์

กระบวนการที่สำนักงานหนังสือเดินทาง

เมื่อเดินทางไปถึงสำนักงานหนังสือเดินทางตามวันและเวลาที่จองคิวไว้ กระบวนการจะแบ่งออกเป็นขั้นตอนหลักๆ ดังนี้

• การยื่นเอกสารและรับบัตรคิว: เจ้าหน้าที่จะตรวจสอบบัตรประชาชนและหลักฐานการจองคิวออนไลน์ จากนั้นจะมอบบัตรคิวเพื่อดำเนินการในขั้นตอนต่อไป
• ดำเนินการผ่านตู้ Kiosk (ในสาขาที่ให้บริการ): ผู้ใช้บริการจะไปยังตู้ Kiosk เพื่อกรอกข้อมูลส่วนตัว ถ่ายรูป และสแกนลายนิ้วมือเบื้องต้นด้วยตนเอง ซึ่งเป็นขั้นตอนที่รวดเร็วและสะดวกอย่างยิ่ง
• เก็บข้อมูลชีวภาพ: หลังจากนั้น จะเข้าพบเจ้าหน้าที่เพื่อเก็บข้อมูลชีวภาพอย่างละเอียดอีกครั้ง ซึ่งรวมถึงการสแกนม่านตาและลายนิ้วมือทุกนิ้ว เพื่อความปลอดภัยสูงสุด
• ชำระค่าธรรมเนียม: ขั้นตอนสุดท้ายคือการชำระค่าธรรมเนียม ณ เคาน์เตอร์การเงิน และรับใบเสร็จซึ่งเป็นหลักฐานในการรับเล่มหนังสือเดินทาง

ในกรณีพิเศษที่ผู้ขอมีความจำเป็นต้องใช้หนังสือเดินทางเล่มปัจจุบันเพื่อการเดินทางอย่างเร่งด่วนระหว่างที่รอรับเล่มใหม่ สามารถแจ้งความประสงค์ต่อเจ้าหน้าที่เพื่อขอรับหนังสือเดินทางเล่มเก่าคืนได้ ซึ่งเป็นบริการที่ยืดหยุ่นและตอบสนองความต้องการของนักเดินทางได้เป็นอย่างดี

การรับเล่มหนังสือเดินทาง

ผู้ขอหนังสือเดินทางสามารถเลือกวิธีการรับเล่มได้ 2 รูปแบบหลัก:

1. รับทางไปรษณีย์ (EMS): เป็นวิธีที่สะดวกที่สุด โดยเล่มหนังสือเดินทางจะถูกจัดส่งไปยังที่อยู่ที่ระบุไว้ภายใน 5-7 วันทำการ เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่สะดวกเดินทางมารับด้วยตนเอง
2. รับด้วยตนเองที่กรมการกงสุล: สำหรับผู้ที่ยื่นคำร้องในกรุงเทพฯ และต้องการรับเล่มด่วน สามารถเลือกรับด้วยตนเองได้ที่กรมการกงสุล ถนนแจ้งวัฒนะ โดยจะใช้เวลาประมาณ 2-3 วันทำการ

เปรียบเทียบกระบวนการทำหนังสือเดินทางแบบดั้งเดิมและแบบปัจจุบัน

การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในช่วงหลายปีที่ผ่านมาได้ปรับปรุงกระบวนการทำหนังสือเดินทางของไทยให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นอย่างชัดเจน ตารางด้านล่างนี้แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างระหว่างกระบวนการแบบดั้งเดิมและกระบวนการที่ปรับปรุงใหม่ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล

อนาคตของพาสปอร์ตดิจิทัลในประเทศไทย

การพัฒนาระบบบริการหนังสือเดินทางในปัจจุบันถือเป็นสัญญาณที่ดีที่แสดงให้เห็นว่าประเทศไทยกำลังเดินหน้าสู่การนำ เทคโนโลยีการเดินทาง ที่ทันสมัยมาปรับใช้ แม้ว่าขณะนี้จะยังไม่มีการประกาศอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับไทม์ไลน์การใช้งานพาสปอร์ตดิจิทัลผ่าน แอปท่องเที่ยว หรือแอปพลิเคชันเฉพาะทาง แต่ก็สามารถคาดการณ์ถึงประโยชน์และความท้าทายที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

หากมีการนำพาสปอร์ตดิจิทัลมาใช้งานอย่างเต็มรูปแบบ จะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อนักเดินทางและอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวอย่างมหาศาล:

• ความสะดวกและรวดเร็ว: นักเดินทางสามารถผ่านขั้นตอนต่างๆ ที่สนามบินได้โดยไม่ต้องแสดงเอกสารรูปเล่ม เพียงแค่ใช้สมาร์ทโฟนในการยืนยันตัวตน ซึ่งจะช่วยลดเวลาในกระบวนการเช็กอินและตรวจคนเข้าเมืองได้อย่างมาก
• ความปลอดภัยที่สูงขึ้น: ข้อมูลดิจิทัลที่เข้ารหัสและมีการยืนยันตัวตนด้วยข้อมูลชีวภาพจะทำให้การปลอมแปลงเอกสารทำได้ยากขึ้นอย่างยิ่ง และช่วยลดความเสี่ยงจากการสูญหายหรือถูกขโมย
• การบูรณาการข้อมูล: พาสปอร์ตดิจิทัลสามารถเชื่อมต่อกับข้อมูลอื่นๆ เช่น ตั๋วเครื่องบิน วีซ่า หรือข้อมูลการจองที่พัก ทำให้การเดินทางทั้งหมดเป็นไปอย่างราบรื่นในแพลตฟอร์มเดียว
• การเดินทางแบบไร้สัมผัส (Contactless): สอดคล้องกับมาตรฐานด้านสาธารณสุขในยุคหลังการระบาดใหญ่ ซึ่งช่วยลดการสัมผัสเอกสารและพื้นผิวต่างๆ ระหว่างการเดินทาง

ความท้าทายด้านความปลอดภัยและข้อมูลส่วนบุคคล

อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนผ่านสู่ระบบดิจิทัลเต็มรูปแบบก็มาพร้อมกับความท้าทายที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์และการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล การสร้างระบบที่สามารถป้องกันการแฮกข้อมูลและการเข้าถึงโดยไม่ได้รับอนุญาตถือเป็นหัวใจสำคัญที่สุด นอกจากนี้ การสร้างความมั่นใจให้แก่ประชาชนในเรื่องการจัดเก็บและใช้งานข้อมูลส่วนบุคคลอย่างโปร่งใสและเป็นไปตามกฎหมายก็เป็นสิ่งจำเป็น เพื่อให้เทคโนโลยีนี้ได้รับการยอมรับและใช้งานอย่างแพร่หลายในที่สุด

บทสรุป: เตรียมพร้อมสำหรับอนาคตการเดินทาง

แนวคิดเรื่อง “พาสปอร์ตดิจิทัล” ที่จะช่วยให้การเที่ยวโลกทำได้ง่ายขึ้นด้วยแอปเดียวกำลังใกล้ความเป็นจริงเข้ามาทุกที แม้ว่าปัจจุบันประเทศไทยจะยังอยู่ในช่วงของการพัฒนาระบบพื้นฐาน แต่ความก้าวหน้าที่เห็นได้ชัดจากการปรับปรุงบริการทำหนังสือเดินทาง ทั้งระบบการจองคิวออนไลน์และตู้บริการตนเองอัตโนมัติ ก็ได้ช่วยอำนวยความสะดวกและยกระดับประสบการณ์ของนักเดินทางชาวไทยไปแล้วอย่างมาก

การทำความเข้าใจและใช้ประโยชน์จากระบบที่ทันสมัยในปัจจุบัน ไม่เพียงแต่จะช่วยให้การทำหนังสือเดินทางของคุณเป็นไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพ แต่ยังเป็นการเตรียมความพร้อมเพื่อก้าวสู่ยุคใหม่ของเทคโนโลยีการเดินทางที่กำลังจะมาถึงในอนาคต ขอแนะนำให้ผู้ที่วางแผนจะเดินทางติดตามข่าวสารและประกาศอย่างเป็นทางการจากกรมการกงสุลอย่างสม่ำเสมอ เพื่อไม่ให้พลาดนวัตกรรมที่จะทำให้การเดินทางของคุณสะดวกและปลอดภัยยิ่งกว่าที่เคย