วีซ่าเชงเก้นดิจิทัลเริ่มแล้ว! คนไทยเที่ยวยุโรปง่ายขึ้นจริงมั้ย?

การเดินทางสู่ยุโรปกำลังจะเข้าสู่ยุคใหม่ ด้วยการประกาศใช้ระบบอนุมัติการเดินทางแบบดิจิทัล ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อนักท่องเที่ยวทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย การเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้เกิดคำถามสำคัญว่า การมาถึงของระบบที่เรียกว่า วีซ่าเชงเก้นดิจิทัลเริ่มแล้ว! คนไทยเที่ยวยุโรปง่ายขึ้นจริงมั้ย? บทความนี้จะวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวอย่างละเอียด เพื่อให้ข้อมูลที่ชัดเจนและครอบคลุมสำหรับผู้ที่วางแผนเดินทางสู่เขตเชงเก้นในอนาคตอันใกล้

ภาพรวมการเปลี่ยนแปลงสำคัญของวีซ่าเชงเก้น

สหภาพยุโรปได้ริเริ่มการปฏิรูปกระบวนการเข้าเมืองครั้งใหญ่ โดยมีเป้าหมายเพื่อยกระดับความปลอดภัยและเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการพรมแดน การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญที่สุดซึ่งจะเริ่มมีผลบังคับใช้ตั้งแต่ปลายปี 2025 คือการนำระบบข้อมูลและการอนุญาตการเดินทางแห่งยุโรป หรือ ETIAS (European Travel Information and Authorisation System) มาใช้ ซึ่งจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อพลเมืองของประเทศที่ได้รับการยกเว้นการขอวีซ่าเชงเก้นสำหรับการเดินทางระยะสั้น รวมถึงประเทศไทย

• การเปลี่ยนผ่านสู่ระบบดิจิทัล: กระบวนการยื่นขออนุญาตเดินทางจะเปลี่ยนเป็นรูปแบบออนไลน์ทั้งหมด เพื่อลดขั้นตอนที่ยุ่งยากและลดการใช้เอกสารกระดาษ
• การคัดกรองล่วงหน้า: ระบบ ETIAS จะทำการตรวจสอบข้อมูลของผู้เดินทางล่วงหน้าก่อนเดินทางมาถึงพรมแดนของเขตเชงเก้น เพื่อระบุความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นด้านความปลอดภัยหรือการเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย
• ความสะดวกที่เพิ่มขึ้น: สำหรับผู้เดินทางจากประเทศที่ได้รับสิทธิ์ยกเว้นวีซ่า กระบวนการใหม่นี้ถูกออกแบบมาให้รวดเร็วและสะดวกกว่าการยื่นขอวีซ่าแบบดั้งเดิมอย่างมาก
• มาตรฐานความปลอดภัยที่สูงขึ้น: การมีข้อมูลของผู้เดินทางล่วงหน้าจะช่วยให้เจ้าหน้าที่พรมแดนสามารถบริหารจัดการการเข้า-ออกประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยยิ่งขึ้น

เจาะลึกระบบวีซ่าเชงเก้นดิจิทัล (ETIAS) คืออะไร?

เพื่อให้เข้าใจถึงผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงนี้อย่างถ่องแท้ จำเป็นต้องทำความเข้าใจก่อนว่า ETIAS คืออะไร และทำงานอย่างไร ระบบนี้ไม่ใช่การออกวีซ่าในรูปแบบใหม่ แต่เป็นกลไกการอนุญาตการเดินทางที่มีลักษณะเฉพาะตัว

คำจำกัดความและหลักการทำงานของ ETIAS

ETIAS เป็นระบบอิเล็กทรอนิกส์ที่เชื่อมโยงกับหนังสือเดินทางของผู้ยื่นคำขอ ทำหน้าที่ประเมินว่าบุคคลนั้นมีสิทธิ์เดินทางเข้าสู่เขตเชงเก้นหรือไม่ โดยพิจารณาจากข้อมูลที่กรอกในใบสมัครออนไลน์และตรวจสอบกับฐานข้อมูลความมั่นคงต่างๆ ของยุโรป เช่น Europol และ Interpol

ETIAS ไม่ใช่วีซ่า แต่เป็นระบบคัดกรองและอนุญาตการเดินทางล่วงหน้าสำหรับพลเมืองจากประเทศที่ได้รับสิทธิ์ยกเว้นวีซ่าเชงเก้นสำหรับการพำนักระยะสั้นไม่เกิน 90 วัน

หลักการทำงานคล้ายคลึงกับระบบ ESTA (Electronic System for Travel Authorization) ของสหรัฐอเมริกา หรือ eTA ของแคนาดา ผู้เดินทางจะต้องกรอกข้อมูลส่วนบุคคล ข้อมูลหนังสือเดินทาง แผนการเดินทาง และตอบคำถามเกี่ยวกับประวัติความปลอดภัยผ่านเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันมือถือทางการ จากนั้นระบบจะทำการประมวลผลและแจ้งผลการอนุมัติภายในเวลาไม่นาน โดยส่วนใหญ่จะใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที

วัตถุประสงค์หลักของการเปลี่ยนแปลงสู่ระบบดิจิทัล

การนำระบบ ETIAS มาใช้มีวัตถุประสงค์หลักหลายประการ ซึ่งล้วนแต่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการพรมแดนในยุคปัจจุบัน:

1. การเสริมสร้างความมั่นคงภายใน: ช่วยให้สามารถระบุตัวบุคคลที่อาจเป็นภัยต่อความมั่นคงของประเทศสมาชิกเชงเก้นได้ก่อนที่พวกเขาจะเดินทางมาถึง
2. การป้องกันการเข้าเมืองผิดกฎหมาย: เป็นเครื่องมือในการคัดกรองผู้ที่มีแนวโน้มจะพำนักเกินกำหนดหรือไม่ปฏิบัติตามเงื่อนไขการเข้าเมือง
3. การลดความเสี่ยงด้านสาธารณสุข: สามารถใช้เป็นช่องทางในการตรวจสอบและป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดต่อร้ายแรง
4. การเพิ่มประสิทธิภาพที่ด่านตรวจคนเข้าเมือง: เมื่อผู้เดินทางได้รับการอนุมัติ ETIAS ล่วงหน้าแล้ว กระบวนการตรวจสอบที่พรมแดนจะรวดเร็วและราบรื่นยิ่งขึ้น

โดยสรุปแล้ว การเปลี่ยนแปลงนี้เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามในการสร้าง “พรมแดนอัจฉริยะ” (Smart Borders) ที่ใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยสร้างสมดุลระหว่างการอำนวยความสะดวกในการเดินทางที่ถูกกฎหมายกับการรักษาความปลอดภัยอย่างเข้มงวด

ผลกระทบโดยตรงต่อนักเดินทางชาวไทย

สำหรับพลเมืองไทย การเปลี่ยนแปลงนี้ถือเป็นข่าวสำคัญที่ต้องให้ความสนใจ เนื่องจากประเทศไทยเป็นหนึ่งในกลุ่มประเทศที่พลเมืองได้รับสิทธิ์เดินทางเข้าเขตเชงเก้นโดยไม่ต้องขอวีซ่าสำหรับการท่องเที่ยวหรือธุรกิจระยะสั้น

สถานะการยกเว้นวีซ่าและเงื่อนไขใหม่ที่ต้องปฏิบัติตาม

ข่าวดีคือสถานะการยกเว้นวีซ่าของประเทศไทยยังคงเดิม นักเดินทางชาวไทยยังสามารถเดินทางเข้าสู่ 29 ประเทศในเขตเชงเก้น (รวมถึงสมาชิกใหม่อย่างบัลแกเรียและโรมาเนีย) เพื่อการพำนักไม่เกิน 90 วันภายในระยะเวลา 180 วัน โดยไม่ต้องยื่นขอวีซ่าเชงเก้นแบบดั้งเดิม

อย่างไรก็ตาม เงื่อนไขใหม่ที่เพิ่มเข้ามาคือก่อนการเดินทาง นักเดินทางชาวไทยทุกคนจะต้องยื่นขอและได้รับการอนุมัติ ETIAS เสียก่อน การไม่มี ETIAS ที่ได้รับอนุมัติจะทำให้ไม่สามารถขึ้นเครื่องบินหรือเรือเพื่อเดินทางไปยังเขตเชงเก้นได้

ขั้นตอนการขอ ETIAS ออนไลน์

กระบวนการขอ ETIAS ถูกออกแบบมาให้ง่ายและเข้าถึงได้สะดวก โดยไม่ต้องเดินทางไปที่สถานทูตหรือศูนย์รับยื่นวีซ่า ขั้นตอนโดยทั่วไปประกอบด้วย:

• การเตรียมข้อมูล: ผู้สมัครต้องมีหนังสือเดินทางที่ยังไม่หมดอายุ, ที่อยู่อีเมล, และบัตรเครดิตหรือเดบิตสำหรับชำระค่าธรรมเนียม
• การกรอกใบสมัคร: เข้าสู่เว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน ETIAS อย่างเป็นทางการ และกรอกข้อมูลที่จำเป็น เช่น ข้อมูลส่วนตัว, รายละเอียดหนังสือเดินทาง, ประเทศแรกที่จะเดินทางเข้า, และตอบคำถามด้านความปลอดภัย
• การชำระค่าธรรมเนียม: ชำระค่าธรรมเนียมการสมัครผ่านระบบออนไลน์ (ค่าธรรมเนียมคาดว่าจะไม่สูง)
• การรอผลอนุมัติ: ระบบจะทำการตรวจสอบข้อมูลกับฐานข้อมูลต่างๆ และโดยส่วนใหญ่จะแจ้งผลการอนุมัติผ่านทางอีเมลภายในไม่กี่นาทีถึง 72 ชั่วโมง

สิ่งสำคัญคือกระบวนการนี้ไม่จำเป็นต้องมีการเก็บข้อมูลไบโอเมตริกซ์ (ลายนิ้วมือหรือรูปถ่ายใบหน้า) ในขั้นตอนการสมัคร ซึ่งแตกต่างจากการขอวีซ่าแบบเดิมอย่างสิ้นเชิง

สิทธิประโยชน์และอายุการใช้งานของ ETIAS

เมื่อได้รับการอนุมัติ ETIAS จะมีอายุการใช้งาน 3 ปี หรือจนกว่าหนังสือเดินทางที่ใช้สมัครจะหมดอายุ แล้วแต่ว่าอย่างใดจะถึงก่อน ในระหว่างระยะเวลาที่ ETIAS ยังมีผลบังคับใช้ ผู้เดินทางสามารถเดินทางเข้า-ออกเขตเชงเก้นได้หลายครั้ง โดยแต่ละครั้งต้องไม่พำนักเกิน 90 วันภายในรอบ 180 วัน สิทธิประโยชน์นี้ช่วยลดความจำเป็นในการยื่นขออนุญาตใหม่ทุกครั้งที่เดินทาง ทำให้การวางแผนเที่ยวต่างประเทศในยุโรปมีความยืดหยุ่นและสะดวกสบายมากขึ้น

เปรียบเทียบระบบใหม่และระบบเดิมอย่างละเอียด

เพื่อทำความเข้าใจว่าการเดินทางไปยุโรปจะง่ายขึ้นจริงหรือไม่ การเปรียบเทียบระหว่างระบบการขอวีซ่าเชงเก้นแบบเดิม (สำหรับผู้ที่ไม่ได้รับการยกเว้นวีซ่า) กับระบบ ETIAS (สำหรับคนไทย) จะช่วยให้เห็นภาพที่ชัดเจนยิ่งขึ้น

บริบทของประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การทำความเข้าใจสถานการณ์ของประเทศเพื่อนบ้านช่วยให้เห็นภาพรวมของนโยบายการเข้าเมืองของสหภาพยุโรปได้ชัดเจนขึ้น ไม่ใช่ทุกประเทศในภูมิภาคนี้จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงนี้เหมือนกับประเทศไทย

ความแตกต่างระหว่างผู้ที่ต้องใช้ ETIAS และผู้ที่ต้องขอวีซ่า

ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น อินโดนีเซีย, เวียดนาม, และฟิลิปปินส์ ยังคงไม่ได้รับสิทธิ์ยกเว้นวีซ่าเชงเก้น ดังนั้น พลเมืองจากประเทศเหล่านี้ยังคงต้องผ่านกระบวนการยื่นขอวีซ่าเชงเก้นแบบดั้งเดิมที่สถานทูตหรือศูนย์รับยื่นวีซ่า ซึ่งมีขั้นตอนที่ซับซ้อนกว่าและต้องใช้เอกสารประกอบจำนวนมาก เช่น หลักฐานทางการเงิน, แผนการเดินทาง, ประกันการเดินทาง, และต้องมีการเก็บข้อมูลไบโอเมตริกซ์ในขั้นตอนการสมัคร

ในทางกลับกัน ประเทศไทย, สิงคโปร์, มาเลเซีย, และบรูไน ซึ่งอยู่ในกลุ่มประเทศที่ได้รับการยกเว้นวีซ่า จะเปลี่ยนไปใช้ระบบ ETIAS ซึ่งถือเป็นกระบวนการที่ง่ายและรวดเร็วกว่าอย่างเห็นได้ชัด

ทำความรู้จักระบบ EES: ระบบบันทึกการเข้า-ออกพรมแดน

นอกเหนือจาก ETIAS แล้ว สหภาพยุโรปยังได้พัฒนาระบบบันทึกการเข้า-ออก หรือ EES (Entry/Exit System) ซึ่งเป็นอีกหนึ่งเสาหลักของ “พรมแดนอัจฉริยะ” ระบบ EES จะถูกนำมาใช้กับนักเดินทางทุกคนที่ไม่ได้ถือสัญชาติของประเทศในสหภาพยุโรป (Third-Country Nationals) ไม่ว่าจะเดินทางมาด้วยวีซ่าหรือ ETIAS ก็ตาม

EES จะเข้ามาแทนที่การประทับตราบนหนังสือเดินทางแบบเดิม โดยจะทำการบันทึกข้อมูลส่วนบุคคล, รูปถ่ายใบหน้า, และลายนิ้วมือของผู้เดินทาง ณ ด่านตรวจคนเข้าเมือง ระบบนี้จะคำนวณระยะเวลาที่ผู้เดินทางได้รับอนุญาตให้พำนักในเขตเชงเก้นโดยอัตโนมัติ และแจ้งเตือนเจ้าหน้าที่เมื่อมีการพำนักเกินกำหนด ดังนั้น แม้ว่าการสมัคร ETIAS จะไม่ต้องใช้ข้อมูลไบโอเมตริกซ์ แต่เมื่อเดินทางไปถึงพรมแดน นักเดินทางชาวไทยจะต้องผ่านกระบวนการบันทึกข้อมูลนี้เช่นกัน

ข้อจำกัดและสิ่งที่ยังไม่เปลี่ยนแปลงสำหรับคนไทย

แม้ว่าระบบ วีซ่าเชงเก้นดิจิทัล หรือ ETIAS จะมอบความสะดวกสบายมากขึ้นสำหรับการเดินทางระยะสั้น แต่ก็มีข้อจำกัดและบางประเด็นที่ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงสำหรับนักเดินทางชาวไทย

การเดินทางระยะยาว การศึกษา และการทำงาน

สิ่งสำคัญที่ต้องย้ำคือ ETIAS ครอบคลุมเฉพาะการเดินทางเพื่อการท่องเที่ยว, ธุรกิจ, หรือการเยี่ยมเยียนระยะสั้นที่ไม่เกิน 90 วันเท่านั้น หากพลเมืองไทยมีความประสงค์จะเดินทางไปยุโรปเพื่อวัตถุประสงค์อื่นที่ต้องพำนักระยะยาว เช่น การไปศึกษาต่อ, การทำงาน, หรือการย้ายถิ่นฐาน ยังคงจำเป็นต้องยื่นขอวีซ่าประเภท National Visa (Type D) จากสถานทูตของประเทศปลายทางนั้นๆ ตามกระบวนการเดิม ซึ่งมีความซับซ้อนและต้องใช้เอกสารที่แตกต่างกันออกไป

สถานะของวีซ่าท่องเที่ยวระยะยาวแบบหลายปี

ปัจจุบัน สหภาพยุโรปได้เริ่มมีการเจรจาหรือมอบสิทธิพิเศษด้านวีซ่าให้กับบางประเทศ เช่น อินเดีย ซึ่งอาจรวมถึงการออกวีซ่าท่องเที่ยวที่อนุญาตให้พำนักได้นานขึ้นหรือมีอายุหลายปี เพื่ออำนวยความสะดวกและส่งเสริมการเดินทาง อย่างไรก็ตาม ในขณะนี้ยังไม่มีการประกาศนโยบายดังกล่าวสำหรับประเทศไทย ดังนั้น ETIAS จึงเป็นเพียงการปรับปรุงกระบวนการสำหรับการเดินทางระยะสั้นตามสิทธิ์เดิมเท่านั้น ยังไม่มีการขยายสิทธิ์ในการพำนักหรือการให้วีซ่าประเภทใหม่ๆ เพิ่มเติม

สรุป: การเดินทางไปยุโรปจะสะดวกขึ้นจริงหรือไม่

กลับมาที่คำถามหลักที่ว่า วีซ่าเชงเก้นดิจิทัลเริ่มแล้ว! คนไทยเที่ยวยุโรปง่ายขึ้นจริงมั้ย? คำตอบนั้นขึ้นอยู่กับมุมมองในการพิจารณา

ในแง่ของ ‘กระบวนการ’ คำตอบคือ ‘ง่ายขึ้นอย่างมาก’ การเปลี่ยนไปใช้ระบบ ขอวีซ่าออนไลน์ ETIAS ช่วยขจัดขั้นตอนที่ยุ่งยากและเสียเวลาที่สุดออกไป นั่นคือการเตรียมเอกสารจำนวนมาก, การนัดหมาย, และการเดินทางไปยื่นคำร้องที่สถานทูตหรือศูนย์รับยื่นวีซ่า (ซึ่งคนไทยไม่ต้องทำอยู่แล้ว แต่ ETIAS ก็ยังง่ายกว่าการไม่มีระบบใดๆ เลย) กระบวนการออนไลน์ที่ใช้เวลาไม่นานและทำได้จากทุกที่เป็นข้อได้เปรียบที่ชัดเจน

ในแง่ของ ‘เงื่อนไข’ คำตอบคือ ‘มีขั้นตอนเพิ่มขึ้น’ จากเดิมที่ผู้ถือหนังสือเดินทางไทยสามารถเดินทางได้ทันทีโดยไม่ต้องดำเนินการใดๆ ล่วงหน้า ระบบใหม่ได้เพิ่มเงื่อนไขบังคับให้ต้องยื่นขอและได้รับการอนุมัติ ETIAS ก่อนการเดินทาง นี่คือขั้นตอนใหม่ที่นักเดินทางต้องเรียนรู้และปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด หากลืมหรือยื่นไม่ทัน อาจส่งผลให้แผนการเดินทางทั้งหมดต้องหยุดชะงัก

โดยสรุปแล้ว แม้จะมีขั้นตอนเพิ่มเติมขึ้นมาหนึ่งขั้น แต่ประโยชน์ในด้านความรวดเร็ว, ความสะดวกสบาย, และความยืดหยุ่นจากอายุการใช้งาน 3 ปีของ ETIAS ก็น่าจะชดเชยและทำให้ประสบการณ์การวางแผนเดินทางไปยุโรปโดยรวมนั้น ‘ง่ายขึ้น’ และเป็นระบบมากขึ้นกว่าเดิม

การเตรียมความพร้อมสำหรับนักเดินทาง

เมื่อระบบ ETIAS เริ่มใช้งานอย่างเป็นทางการในช่วงปลายปี 2025 นักเดินทางชาวไทยที่วางแผนจะไปเที่ยวยุโรป 2025 และปีถัดๆ ไป ควรเตรียมตัวให้พร้อมเพื่อการเดินทางที่ราบรื่น การติดตามข่าวสารจากช่องทางที่เป็นทางการของสหภาพยุโรปเป็นสิ่งสำคัญที่สุดเพื่อรับทราบกำหนดการที่แน่ชัดและรายละเอียดของขั้นตอนการสมัครที่สมบูรณ์ การเตรียมตัวล่วงหน้าด้วยการยื่นขอ ETIAS ก่อนวันเดินทาง بفترة كافية จะช่วยลดความเสี่ยงจากปัญหาที่ไม่คาดคิด และทำให้การเดินทางสู่จุดหมายในฝันเป็นไปอย่างราบรื่นและไร้กังวล