ในฐานะศิลปะการละครรูปแบบแรกของประเทศไทย นาฏศิลป์ไทยมีหลายรูปแบบ เช่น โขน ละครใน และลิเก เป็นต้น นาฏศิลป์ไทยเป็นการผสมผสานระหว่างการเคลื่อนไหวร่างกายที่อ่อนช้อยงดงามกับเครื่องแต่งกายและดนตรีที่ฟุ่มเฟือย
เริ่มแรกได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมอินเดีย นาฏศิลป์ของไทยมีวิวัฒนาการมาอย่างเต็มที่ในสมัยรัชกาลที่ 2 เมื่อรวมเอาลักษณะประจำชาติที่เข้มแข็งเข้าไว้ด้วยกัน ก่อนที่นาฏศิลป์ไทยจะเปิดให้สาธารณชนเข้าชมในศตวรรษที่ 20 แต่เดิมนั้นได้รับอนุญาตเฉพาะในราชสำนักเท่านั้น วิถีชีวิตของคนไทยส่วนใหญ่มีอิทธิพลต่อนาฏศิลป์ของไทยจากเรื่องราวในชีวิตประจำวันของพวกเขาที่มีเรื่องราวเกี่ยวกับพิธีกรรมทางศาสนา การปลูกข้าว การเกี่ยวข้าว
โขน (Khon)
ภาพประทับใจจากทีมนักแสดงโขนไทยกลางกรุงปารีส ภาพโดย: โฟแำินนา ฟิล์ม ประณีตไทย
หนึ่งในนาฏศิลป์คลาสสิกที่มีชื่อเสียงที่สุดคือนาฏศิลป์มรดกยูเนสโก ซึ่งมักแสดงในราชสำนักโดยมีนักเต้นสวมหน้ากากและผู้บรรยาย ด้วยประวัติศาสตร์กว่า 400 ปี การเต้นรำมีวิวัฒนาการมาจากพิธีกรรมและการเต้นรำของวัดฮินดู โขนมักแสดงโดยนักเต้นชายที่แต่งตัวเป็นตัวละคร ทั้งผู้ชาย (ตัวพระ) ผู้หญิง (ตัวนาง) ปีศาจ (ยักษ์) และลิง
ละครใน (Lakhon Nai)
ละครในที่นักแสดงเป็นผู้หญิงทั้งหมด ภาพโดย: tubetingting.wordpress.com
ละครในเริ่มแรกแสดงโดยสาวใช้ ละครในส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงที่ทำงานร่วมกันและแสดงเป็นกลุ่ม เป็นการละเล่นรูปแบบคลาสสิกที่สุดที่พัฒนาขึ้นในราชสำนักอยุธยาและกรุงเทพฯ แม้ว่าผู้หญิงมักจะแสดงละครใน แต่ทั้งผู้ชายและผู้หญิงก็มีส่วนร่วมในนาฏศิลป์นี้โดยไม่มีรูปแบบที่แตกต่างกัน การกระทำที่สง่างามใช้กับการเคลื่อนไหวของมือที่มีชีวิตชีวาโดยไม่ต้องใช้ร่างกายส่วนล่างมากนัก
ลิเก (Li-khe)
ลิเก การแสดงพื้นบ้านของไทย ภาพโดย: www.thaipost.net
ทั่วประเทศไทย ลิเกเป็นการแสดงพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมอย่างมาก ที่แสดงด้วยเครื่องแต่งกายอันประณีตและอารมณ์ขันที่สนุกสนาน สคริปต์บอกเล่าเรื่องราวของความรักกับนักแสดง มักใช้การแสดงแบบด้นสดเพื่อการแสดงที่ตลกและมีส่วนร่วม
มโนราห์ (Nora- A Southern Thai Folk Dance)
รำโนรา ศิลปการแสดงของภาคใต้ที่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมโดย UNESCO ภาพโดย: www.thairath.co.th
มโนราห์ หรือรำโนรา เป็นรูปแบบการแสดงละครรำและการร้องเพลงแบบด้นสดที่มีชีวิตชีวาและโลดโผนจากภาคใต้ของประเทศไทย โดยปกติแล้วการแสดงจะประกอบด้วยการร้องด้วยปากยาวๆ ตามด้วยการนำเสนอโดยตัวละครนำที่เต้นด้วยการเคลื่อนไหวขา แขน และนิ้วที่แข็งแรงและประณีต การแสดงมักจะอิงจากเรื่องราวในอดีตชาติของพระพุทธเจ้าหรือวีรบุรุษในตำนาน วงดนตรีบรรเลงเพลงที่มีจังหวะสูงและจังหวะเร็ว โดยมีปี่พื้นเมืองทางภาคใต้เป็นผู้ขับทำนองและจังหวะที่หนักแน่นโดยกลอง ฆ้อง ฉิ่ง และไม้ตบ ผู้แสดงโนราหลักไม่ว่าจะเป็นชายหรือหญิงจะสวมชุดหลากสีสันพร้อมมงกุฎหรือผ้าโพกศีรษะ ลูกปัด ปีกคล้ายนกผูกรอบเอว ผ้าพันคอหรูหรา และหางหงส์ที่ทำให้ดูเหมือนนก นักแสดงยังสวมเล็บโลหะยาวที่ขดออกจากปลายนิ้ว โนราเป็นการแสดงของชุมชนที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรมและสังคมอย่างลึกซึ้งสำหรับชาวภาคใต้ของประเทศไทย การแสดงใช้ภาษาท้องถิ่น ดนตรี และวรรณกรรมเพื่อเสริมสร้างชีวิตทางวัฒนธรรมและความผูกพันทางสังคมในหมู่คนในท้องถิ่น โนรามีอายุมากกว่าห้าร้อยปีแสดงตามศูนย์ชุมชนท้องถิ่นและตามงานวัดและกิจกรรมทางวัฒนธรรม และได้รับการถ่ายทอดผ่านการฝึกอบรมโดยปรมาจารย์ในบ้าน องค์กรชุมชน และสถาบันการศึกษา
นาฏศิลป์ของไทยในปัจจุบันนี้ (Thai Traditional Dance Today)
ทั่วทั้งประเทศไทย ศิลปะแขนงนี้ถูกรักษาให้คงอยู่ผ่านการแสดงของกองทหารตั้งแต่กองทหารระดับหมู่บ้านเล็กๆ ไปจนถึงกองทหารระดับชาติ มหาวิทยาลัยในประเทศไทยส่วนใหญ่เปิดสอนหลักสูตรศิลปะการแสดงไทยและหลักสูตรการสอนศิลปกรรมไทย ซึ่งรวมถึงนาฏศิลป์และดนตรีไทย การแสดงบางชุดได้นำเสนอองค์ประกอบร่วมสมัยมากขึ้นเพื่อให้การแสดงมีความเกี่ยวข้องกับผู้เข้าชมชาวไทยและเยาวชนไทยรุ่นใหม่ จากประเทศไทยสู่สหรัฐอเมริกา นาฏศิลป์ของไทยได้รับการอนุรักษ์ไว้ให้อนุชนรุ่นหลังได้ชื่นชมวัฒนธรรมและความงดงามของนาฏศิลป์แขนงนี้
หากต้องการสัมผัสประวัติศาสตร์อันยอดเยี่ยมของนาฏศิลป์ของไทยในประเทศไทยด้วยตัวคุณเอง มีสถานที่มากมายรอบกรุงเทพฯ ให้คุณได้ชมศิลปะแขนงนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรงละครสองแห่ง ได้แก่ สยามนิรมิตและโรงละครแห่งชาติในกรุงเทพฯ สยามนิรมิตมีนักแสดงกว่าร้อยคนร่ายรำในเครื่องแต่งกายอันวิจิตรงดงามหลากสไตล์ โรงละครแห่งชาติจัดการแสดงนาฏศิลป์ 2 ประเภท ได้แก่ โขนและละคร
ที่มา thailandinsider.com / ich.unesco.org